Yezidiler Diyanet’ten tanınma istiyor

Aleviler ve Süryanilerden sonra Yezidiler de Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan tanınma istiyor. Yezidilerin önde gelen ismi İbrahim Bulut’a göre, kökeni Şamanizm’e dayanan Yezidilik İslamiyet’in içinde var olan bir inanç biçimi…

Önce Aleviler sonra, Süryaniler... Şimdi de Yezidiler… Hepsinin ortak noktası Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan bazı taleplerinin olması. Türkiye’de yaşayan Alevi cemaat, kendilerine hizmet edecek bir Alevi diyanetinin olmasını istiyor mesela. Ayrıca Aleviliğin müfredata alınmasını da… Süryanilerle Yezidilerin Diyanet’ten Yezidiliği bir inanç sistemi olarak tanınmak... Diyanet’in kendilerini bir din olarak kabul etmesini isteyen Yezidilerin bu talebi, 23 Şubat 2007 tarihinde Türkiye’deki resmî kurumlara resmen iletildi. Cumhurbaşkanlığı, İçişleri, Dışişleri, Adalet Bakanlığı ile Diyanet İşleri Başkanlığı’na gönderilen başvuru, Avrupa ülkelerindeki 11 Yezidi kuruluşu tek bir çatı altında toplayan Hevkarı Platformu tarafından yapıldı. Bazı isteklerin sıralandığı dilekçede Yezidiler, haklarının korunmasını, boşatılan köylerinin geri verilmesini, Yezidi kültürünün yaşatılması için imkân sağlanmasını, tarihî mekânlarının korunmasını istiyorlar. En önemlisi de Yezidiliğin bir din olarak kabul edilmesini talep ediyorlar.

Bugün Türkiye’de yurtdışından gelip gidenlerle birlikte 7 bin Yezidi yaşıyor. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yaşayan ve Kürtçe konuşan Yezidiler kapalı bir toplum. Kendi kültür ve törelerini sürdürmekte katı davranıyorlar. Örneğin kendileri dışındaki bir topluluktan kız alıp vermiyorlar. Alan kişileri “mürtet” ilan edip dışlıyorlar. Yezidilik her ne kadar kan bağı ile geçen bir soy biçimi olsa da inanç her zaman temel esas olarak kabul ediliyor. Bu yüzden Yezidilik’in bir inanç biçimi olarak tescilinde ısrar ediyorlar.

Politik bir kurguyla isteklerin sıralandığı söz konusu dilekçeye henüz hiçbir resmî kurum cevap vermiş değil. Yezidilerin önde gelen isimlerinden İbrahim Bulut, “Asıl isteğimiz Yezidilik’in Diyanet tarafından bir din olarak kabul edilmesi.” diyor. Avrupa’da faaliyet gösteren Yezidi dernek ve kuruluşlarını ise fazla “politik” olmakla suçluyor: “Diyanet’e yeniden başvuracağız. Hak talebinden çok varlığımızın kabul edilmesini istiyoruz. Çünkü insanlar bizi yanlış biliyor ve bildiği ölçüsünde değerlendiriyor. Diyanet bizim için sadece, Yezidiler vardır, inançları budur, desin yeter. Başka bir hak talebimiz olamaz. Avrupa’daki dernekler Yezidiliği bir Kürt meselesi ve örgüt davasına dönüştürüyorlar. Bunlar bizi bağlamıyor.” Yezidilik’in Müslümanlığın bir parçası olduğunu, bunun aksini düşünmenin yanlış olduğunu savunan Bulut’a göre İslamiyet’te var olan birçok kaide kendilerinde de var: “Allah’ın birliği inancı bizde de var. Müslümanlığın bir parçasıyız yani. İslamiyet şemsiyesi altında toplanmak istiyoruz. Yalnızca bizim dinî açıdan tanınmamız gerekiyor. Aleviler gibi cemevi istemiyoruz. Siyasi nitelikli bir tanıma bize yetecektir.”

YEZİDİYİM DEYİP İLTİCA ETTİLER

Eskiden Yezidi kimliklerinde din hanesi kısmında gayrimüslim ibaresi yazılıyordu. Ancak bu durum 1974’te, İbrahim Bulut’un başvurusu üzerine değiştirildi. Bülent Ecevit ile Necmettin Erbakan’ın birlikte kurduğu koalisyon hükümetinin aldığı bir kararla bu tarihten sonra Yezidi vatandaşların kimliklerindeki din hanesine “Yezidi” ibaresi yazılmaya başladı. Ancak bu durum Yezidiler tarafından istismar edildi. Bir süre sonra bazıları “rüşvet” karşılığı kâğıt üzerinde Yezidi olarak bunu nüfus cüzdanlarına kaydettirmeye başladı. Özellikle terör örgütü PKK militanları, “Biz Yezidiyiz. İnancımızdan dolayı eziliyoruz.” diyerek bu kimlikler sayesinde Avrupa ülkelerine iltica etti. Devlet yetkililerinin durumu öğrenmesi üzerine kimliklerdeki Yezidi ibaresi kaldırıldı. İbrahim Bulut, Türkiye’den Avrupa’ya giden 90 bin Yezidi’nin 40 bininin bu yolla iltica ettiğini söylüyor.

İbrahim Bulut, Batman’ın Beşiri ilçesinde kurulan Yezidi Birlik ve Kültür Cemiyetin’de önemli görevler yapıyor. Cemiyetin başkanı kardeşi Veysi Bulut’la birlikte Yezidilik’in terör örgütleri tarafından kullanılmasına karşı mücadele veriyor. Dernekte Yezidilik tarihi üzerine de çalışmalar yapılıyor. Bulut’un yaptığı araştırmalara göre Yezidiler Orta Asya kökenli ve Şaman inancına sahip: “Yezidiler Orta Asya’da yaşayan Şamanist bir topluluktu. Aslen de Türk’tür. Daha sonra İran’a göç ettiler. Burada Zerdüşt dinine girip zamanla değiştiler. Mesela bizim şeyh yerine hakan kelimesini kullanmamız gerekiyor. Bu düşüncemizi Avrupa’daki Yezidiler destekliyor. Kutladığımız Çarşema Sor bir Şamanist geleneğidir. Ölünün kıymetli eşyalarıyla gömülmesi de bu geleneğin bir parçası.”

Haşim Söylemez  - Aksiyon
Sayı : 668 - Tarih: 24.09.2007