Sıtkı Baba (Aşık Pervane) kimdir?

A+A-

Doğum: 1281 (Miladi: 1865)-

Gerçek adı Zeynel Abidin olan, Sıtkı Baba’nın soyu Oğuz Türkleri’nin Bozok koluna bağlı Dedekargın örelerine da aşiretinden gelir. Dedekargın aşireti Anadolu’nun çeşitli yörelerine dağılırken bir grup da Malatya’da Tohma çayı kenarında Çerme adında bir köye yerleşmişler, uzun yıllar bu köyde yaşayarak arazi ve mülk sahibi olmuşlardır. Bunların arasında Hacı Ahmetler diye tanınan bir aile vardır. Sıdkı Baba’nın dedesi bu Hacı Ahmetlerdendir.

Zeynel Abidin ‘in ilk adı Pervane’dir. Pervane on iki yaşına geldiğinde ününü duyduğu Hacıbektaş Dergâhına gitmeyi arzular, annesinden izin ister. Annesi çocukluğu bahane ederek izin vermez, “biraz daha büyü de sonra gidersin” der. Fakat Pervane aklına koyduğu için bir gün habersizce kaçar, farkına varan annesi arkasından atlı göndererek yoldan çevirtir. Pervane bir süre sonra tekrar kaçar ve bu sefer planını uygulamayı ve Hacıbektaş’ a ulaşmayı başarır.

“Hublar serçeşmesi nuru Feyzullah

Arz ettim cemalin seyrana geldim”

Pervane 1293 yılında dergâha gittiğini ve o zaman on iki yaşında olduğunu deyişlerinde tekrarlamaktadır. Buna göre doğum yılı 1281 miladi 1865’tir.

Pervane, Feyzullah Çelebi’ ye gösterdiği bağlılığı daha fazlasıyla oğlu Cemaleddin Çelebi’ ye de göstermiştir. Kendisine verilen görevleri yapmaktaki çalışkanlığı ve dürüstlüğü ile dikkati çekmiştir.

Pervane, iki yıl sonra kısa bir süreliğine memleketine gider, dergaha döndüğünde Feyzullah Efendi ölmüş, yerine Cemalettin Çelebi geçmiştir. Bundan böyle ona hizmet edecektir. Ömrünün sonuna kadar kullandığı mahlassı da Cemalettin Efendi’ den alacaktır; On dört yıl sonra, Pervane hizmetine sadakatini gösteren Sıtkı adını alacak ve deyişlerinde buna değinecektir;

1
“Cemaleddin sultan dil-i şadıma
İrşad ile Sıdkı dedi adıma
Hasılı yetirdin her muradıma
Ya rabbena şükür elhamdülillah”

“On dört yıl dolandım Pervanelikte

SIDKÎ ismim buldum divanelikte

Sundular aşk meyin mestanelikte

Kırkların ceminde dar’a düş oldum”

“Mahlasım Pervane gezdim bir zaman

Sıdki mahlasını verdi bir üstad.

yedullah suresi okundu ilan

Hamdülillah beni eyledi irşad.”

“Er ceminde agah oldum bu sırra

Yüküm cevahirdir çözmem her yere

On dört sene hizmet ettim bir pire

Bu SIDKI mahlasın kazamdım yeter”

NOT: Bu dörtlükler farklı deyişlerden alınmıştır. Deyişlerin tam hali aşağıda mevcuttur.

DEYİŞLERİ

*18. deyiş hariç tüm deyişler SIDKÎ BABA Hayatı ve Divanından Örnekler- Muhsin Gül-1984 kitabından alınmıştır. Diğer kaynaklardan alınanlar ile karşılaştırılıp yazılmıştır.

Ne kaçarsın benden ey melek suret

Şema sakınır mı pervanesinden

Mansur gibi berdar olsam akıbet

Vazgeçmem zülfünün bir tanesinden

Kaldır seyredeyim hüsnü nikâbın

Ağlatıp akıtma çeşmin serabın

Bu yangın gönlüme aşkın şarabı

Doldur ver visalin peymanesinden

Sahibül adalet ey şahı huban

Lebinden bir buse eyle gel ihsan

Bezmi muhabbetten saki devran

Bâde esirger mi mestanesinden

Hançer vur sineme al kan et beni

Iydi vüslatından kurban et beni

Derim yüz istersen üryan et beni

Aşık can mı saklar cananesinden

SIDKI ya sıdkile eyledin karar

Kesseler kellemi edemem inkar

Hakikat babında sadakatli yar

Geçer mi aşığı divanesinden

Bir zaman efsane yeldim cihanda

Şimdi bir sultana eriştik şükür

Fehmettim eşyayı seb’ül mesan da

Nokta-i bürhana eriştik şükür

Yedi harften bir noktaya süzüldük

Esmaü’l Hüsna’ya anda yazıldık

Ehlibeyt’in katarına düzüldük

Menzil’i merdane eriştik şükür

Eliftir dersimiz be dir hecemiz

Feyz-i Hakka mazhar oldu nicemiz

Hakikat kitabın açtı hocamız

Sure-i İmrana eriştik şükür

Otuz altı babdan içeri girdik

Hamdülillah ne hub didara erdik

Kaldırdı nikabın cemalin gördük

Acaib seyrana eriştik şükür

SIDKI der dembedem zikrullahımız

Cana hayat verir Feyzullahımız

Sertac-i Muhammed eyvallahımız

Sırr-ı lamekana eriştik şükür

Aşk atına süvar olan aşıklar

Ölünceye kadar yorulmaz imiş

Hakkı can gözüyle gören sadıklar

Bu fani dünyaya sarılmaz imiş

Arifler mal için etmez teftişi

Cümlenin muradın veren bir kişi

Bir gerçeğe taktıranlar kirişi

Değme tokmak ile kırılmaz imiş

Kiraman katibi cümleyi yazan

Berhudar mı olur doğrudan azan

Fırsat elde iken sermaye kazan

Eli boş divana varılmaz imiş

Bahçesini serçeşmeden su varan

Muhabbet meyvesi biter firavan

Ehl-i Beytten çerağını uyaran

Kıyamete kadar kararmaz imiş

SIDKI der yar olma kavl-i yalana

Sakın emeğini verir talana

Burda Hünkar evladına mühib olana

O divanda sual sorulmaz imiş

Ayrılık dolusun aldım destime