UNUTMAMAK İÇİN
Madımak’ta 15 yıl önce yaşanan acı olaylar yeniden sahnede... 'Sivas '93’ün yazarı ve yönetmeni Genco Erkal, şu cümlenin oyunun anahtarı olduğunu söylüyor: “Hiçbir şey eyleme geçen cehalet kadar korkutucu olamaz”
Tarih 2 Temmuz 1993. Akşam saatlerine doğru Sivas’tan bir haber yayılıyor Türkiye’ye. Pir Sultan Abdal Şenlikleri’ne katılmak için orada bulunan aydınlar Madımak Oteli’nin içinde kıstırılmış, dışarıda öfkeli bir kalabalık var.
İçerdekilerin 'kafir’ olduğunu düşünen bu kalabalık, git gide kontrolden çıkıyor. Ne polis engelleyebiliyor onları ne de jandarma. Ve sonunda saat saat yaklaşan kıyamet kopuyor; otel alev alıyor. Kesif bir dumanın içinden 37 kişinin cansız bedeni çıkarılıyor.
Neredeyse 15 yıl geçti o günden bu yana. Olaylara sahne olan Madımak Oteli’nin alt katı bir kebapçıya dönüştü, pek çok aydın itiraz etti, “Madımak müze olsun” kampanyaları hala devam ediyor.
'Oynamayın’ dedi
Bugün bu olaylar Dostlar Tiyatrosu tarafından yeniden canlandırılıyor. Topluluğun dün akşam sahnelemeye başladığı “Sivas '93”, Genco Erkal tarafından hafızasızlığımızın karanlığında kaybolmayalım diye yazıldı. “Toplum, bu olayla yüzleşmek zorunda” diyen Erkal, yönetmenliğini de üstlendiği bu belgesel oyunda, Nurdan Arca’nın hazırladığı, Sivas görüntülerinden oluşan bir film de kullanıyor. Önce herkesin yüzünün güldüğü semah görüntüleri geliyor ekrana, ardından sokaklarda toplanmaya ve “Sivas Aziz’e (Nesin) mezar olacak” sloganları atmaya başlayan kalabalık. Sonunda da Madımak Oteli’nden yükselen alevler...
Genel prova sırasında konuştuğumuz Erkal, oyunda kullandığı tek bir sözü dahi kendisinin eklemediğini, her şeyi tutanaklardan ve olayı yaşayanların tanıklıklarından aldığını söylüyor.
Oyunu yazarken de tıpkı sahnelerken olduğu gibi olaylarla arasına bir mesafe koymak istemiş. Oyuncularına da “Oynamayın” dediğini, Brechtyen bir yöntem uyguladığını söylüyor özellikle. Çünkü amacı olayları seyircinin hafızasında tazelemek ve bu olayla hesaplaşmasını sağlamak. Bir de cehaletin nelere yol açabileceğini göstermek. “Sivas '93”te geçen şu cümlenin oyunun anahtarı olduğunu söylüyor Genco Erkal:
“Hiçbir şey eyleme geçen cehalet kadar korkutucu olamaz”.
Peki aklına nasıl düşmüş Sivas’ı 15 yıl sonra tiyatro sahnesine taşımak?
Şöyle anlatıyor Erkal:
“Dikmen Gürün iki yıldır temmuz başında Cumhuriyet gazetesinde 'Bizim ülkemizde o kadar önemli konular var ki, yazarlarımız neden yazmazlar?’ diye sorup örnek olarak da Madımak Oteli olayını gösteriyordu. Ben de 'Yazsalar da biz oynasak’ diye düşünüyordum. Madem ki böyle bir oyun yazılamıyor, ben bu işi yapabilir miyim duygusuyla bir çalışmaya girdim.” Oyunu dramatik bir kurguyla değil de belgesel oyun olarak hazırlamasının arkasında ise olayı bütün gerçekliğiyle anlatmak istemesi yatıyor.
Yazım sürecinde olaylarla arasındaki mesafeyi korumak pek de kolay olmamış Erkal için. Başlangıçta görüntüleri seyrettikçe, olayı yaşayanların anlatımlarını okudukça kitapları bırakıp hava almaya çıkmış. Provalarda da benzer sıkıntılar yaşanmış. Özellikle morg görüntülerinin perdeye düştüğü sahnelerde sık sık provaya ara vermek zorunda kalmış oyuncular.
Sansürlü görüntüler oyunda
“Sivas '93”te her biri anlatıcı görevinde yedi oyuncu oynuyor: Genco Erkal, Meral Çetinkaya, Yiğit Tuncay, Nilgün Karababa, Murat Tüzün, Çağatay Mıdıkhan ve Şirvan Akan. Kah Aziz Nesin’in ağzından konuşuyorlar kah dönemin Emniyet Müdürü’nün kah otelde mahsur kalan diğer aydınların...
“Sivas '93”ün etkileyici yanlarından biri de Fazıl Say’ın müzikleri. Bu oyun için yeni bir beste yapmamış Say. Genco Erkal Say’ın “Nâzım” ve “Metin Altıok” oratoryolarını, “Kara Toprak”, “İpekyolu” gibi bestelerini kullanmış oyun boyunca. “Sivas '93“ün provasını seyreden Say’ın çok etkilendiğini söylüyor Erkal. Fazıl Say’ın “Metin Altıok Oratoryosu”nun sahnelenişi sırasında Kültür Bakanlığı tarafından sansürlenen görüntüler de bu oyunda kullanılıyor.
Genco Erkal, dün akşam ilk temsili verilen “Sivas '93”ün seyirciyle nasıl buluşacağını merak ediyor; bir de “Bu onlar için bir demokrasi sınavı olacak” dediği yönetimlerin tepkisini...
“Sivas '93”, bu akşam 20.30 ve yarın 15.00’te Muammer Karaca Tiyatrosu’nda.
Tel: (0212) 245 24 90
Miraç Zeynep Özkartal
2 Ocak 2008 Cumartesi - MİLLİYET