Anayasa Mahkemesi üniversitelerde türban düzenlemesini laiklik ilkesi ile cumhuriyetin değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif dahi edilemez hükmüne aykırı bularak iptal etti. Karar, AK Parti’ye kapatma davasının da işareti olarak değerlendiriliyor.
ANKARA - Anayasa Mahkemesi, yaklaşık 6 aydır tartışılan konuyu karara bağladı; üniversitelerde türbanın serbest bırakılmasına ilişkin Anayasa değişikliğini iptal etti, uygulamanın yürürlüğünü durdurdu. Mahkemeden yapılan yazılı açıklamada, düzenlemenin Anayasa’nın 2, 4 ve 148’nci maddelerine aykırı bulunduğu bildirildi.
Anayasa Mahkemesi, CHP ve DSP milletvekillerinin türbanın üniversitelerde serbest bırakılmasına ilişkin anayasa değişikliğinin “iptali veya yok hükmünde kabul edilmesi ve yürürlüğünün durdurulması” istemiyle açtığı davanın sonucunu yazılı açıklamayla duyurdu. Açıklamada, şöyle denildi:
“9 Şubat 2008 günlü 5735 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın bazı maddelerinde değişiklik yapılmasına dair Kanun’un 1. ve 2. maddeleri, Anayasa’nın 2, 4. ve 148. maddeleri gözetilerek iptal edilmiştir. Ayrıca yürürlüğü de durdurulmuştur.”
KILIÇ: GEREKÇELİ KARAR BEKLENMELİ
Kararın ardından yüksek mahkemeden ayrılırken gazetecilere açıklama yapan Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç, verdikleri bu kararın gerekçesi yayınlanmadan, kararla ilgili değerlendirme yapılmasının yanlış olacağını söyledi.
Kılıç, şöyle konuştu:
“Bugün Mahkeme’nin kararı sonucunda, sizlere sadece sonucu bildirmiş olmamız ve bu konuda oy çokluğu mu, oy birliği mi şeklinde herhangi bir ayrıntıya yer vermemiş olmamızın da bir sebebi vardı. Ben bu sebebi sizlerle paylaşmak istiyorum. Son aylarda özellikle mahkememiz üzerindeki spekülasyonlar, mahkememizi ciddi anlamda üzmüş ve bu spekülasyonlara meydan vermeme adına bugün böyle bir sonuç açıklama ihtiyacı duyulmuştur. Şüphesiz ki verilen kararlar, bir kısım insanımızı sevindireceği gibi, bir kısım insanımızı da da üzecektir. Bence verilen karar ne olursa olsun, ülkemizde birliğimizi, beraberliğimizi ve birlikte yaşama azmi ve sevincimizi asla ortadan kaldırmamalıdır. Bu nedenle mahkememizin üyelerine yapılan ve spekülasyonlara yol açan bu davranışlardan dolayı, biz bugün kararın gerekçesi açıklanana kadar, kararın ne olduğu, nasıl alındığı konusunda bir bilgi vermiyoruz. Bu nedenle yanlış yorumlar yapılmaması, yanlış değerlendirmeler, sonuçlar çıkarılmaması adına da gerekçeli karar yayınlanana kadar sizlerden sabırla hareket etmenizi istiyorum.”
Açıklamasının ardından gazetecilerin sorularını yanıtlayan Kılıç, gerekçeli kararın en kısa zamanda yazılarak kamuoyuna duyurulacağını ifade etti. Kılıç, “Gerekçeli kararımız yayınlandığında kararın nasıl alındığı, gerekçenin ne olduğunu bütün ayrıntıları ile göreceksiniz” dedi.
“Anayasa Mahkemesi yeni bir içtihat oluşturdu diyebilir miyiz?” şeklindeki soru üzerine Kılıç, bu konularla ilgili değerlendirmelerin gerekçeli karar yayınlandıktan sonra yapılmasını istedi. Kılıç, “Çünkü kurulumuzda da bu konuyu konuştuk ve bu konuda hiç bir ayrıntıyı konuşmamaya da kendi aramızda karar verdik. O nedenle kararın ayrıntıları ile ilgili lütfen bir şey sormayın” diye konuştu.
“Karar ile siyasi iktidarların bundan sonra bu yönde bir değişiklik yapamayacakları yönünde bir yorum geldi. Böyle yorumlanabilir mi?” şeklindeki soruya karşılık Kılıç, şu anda bir yorum yapmak istemediğini belirterek, “Ama gerekçeli kararımız yayımlandıktan sonra Türkiye’de nasıl bir şekil alacağı, ne gibi gelişmelere yol açacağını hep birlikte göreceğiz. O nedenle kararın gerekçesini bekleyin” ifadelerini kullandı.
2, 4 VE 148. MADDELER
Anayasa Mahkemesi, türbanın üniversitelerde serbest bırakılmasına ilişkin anayasa değişikliğinin iptal kararını, Anayasa’nın 2. maddesiyle düzenlenen “Cunhuriyet’in nitelikleri”, 4. maddesinde “ilk 3 maddenin değiştirilemeyeceği ve değiştirilmesi teklif dahi edilemeyeceği” hükmü ile 148. maddede sıralanan “Anayasa Mahkemesi’nin görev ve yetkileri” maddelerine dayandırdı.
2. madde: Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir.
4. madde: Anayasa’nın 1. maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile 2. maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3. maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.
148. madde: Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasa’ya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler. Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler. Ancak, olağanüstü hallerde, sıkıyönetim ve savaş hallerinde çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin şekil ve esas bakımından Anayasa’ya aykırılığı iddiasıyla, Anayasa Mahkemesi’nde dava açılamaz. Kanunların şekil bakımından denetlenmesi, son oylamanın, öngörülen çoğunlukla yapılıp yapılmadığı, Anayasa değişikliklerinde ise, teklif ve oylama çoğunluğuna ve ivedilikle görüşülemeyeceği şartına uyulup uyulmadığı hususları ile sınırlıdır. Şekil bakımından denetleme, Cumhurbaşkanınca veya Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin beşte biri tarafından istenebilir. Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, şekil bozukluğuna dayalı iptal davası açılamaz, defi yoluyla da ileri sürülemez.
Anayasa Mahkemesi Cumhurbaşkanını, Bakanlar Kurulu üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkan ve üyelerini, Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıştay Başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar. Yüce Divanda, savcılık görevini Cumhuriyet Başsavcısı veya Cumhuriyet Başsavcıvekili yapar.
Yüce Divan kararları kesindir.
Anayasa Mahkemesi, Anayasa ile verilen diğer görevleri de yerine getirir.
EN AZ 7 OY GEREKİYOR
Anayasa Mahkemesi’nin yazılı açıklamasında iptal kararının kaç üyenin oyuyla alındığına yer verilmedi. Ancak Anayasa’nın 149. maddesinin birinci fıkrası anayasa değişikliklerinin iptaline karar verilebilmesi için beşte üç oy çokluğu aranacağını öngörüyor. Bu da en az 7 üyenin iptal yönünde oy kullanmasını gerektiriyor.
Alınan bilgilere göre, türban düzenlemesi 2 ret oyuna karşı, 9 oyla iptal edildi.
TÜRBAN DÜZENLEMESİ 2 MADDEDE YAPILMIŞTI
Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği değişiklikle Anayasa’nın, “Kanun önünde eşitlik” başlıklı 10. maddesinin son fıkrasına, “... ve her türlü kamu hizmetlerinden yararlanılmasında” ibaresi eklenmişti. Bu değişiklikle madde, “Devlet organları ve idari makamları, bütün işlemlerinde ve her türlü kamu hizmetlerinden yararlanılmasında kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadır” haline gelmişti.
Anayasa’nın, “Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi” başlıklı 42. maddesine ise “Kanunda açıkça yazılı olmayan herhangi bir sebeple kimse yüksek öğrenim hakkını kullanmaktan mahrum edilemez. Bu hakkın kullanımının sınırları kanunla belirlenir” şeklinde yeni bir fıkra eklenmişti.
NTV-MSNBC - 05 Haziran 2008 Perşembe