Batini (Alevilik) inançında ölüm yoktur, Hakk’a yürüme vardır. Bu inança göre Can, bir bedenden diğer bir bedene enerji akışından başka bir şey değildir. Alevi öğretisine göre, Can’ın bedeni terk etmesi batini bir ayrılış değil, zahiri bir ayrışmadır. Bu selleksiyon Can’ın evrensel sonsuzluktaki yerini ve süreğini devam ettirmek üzere çıktığı bir yolculuktur. Bu ise, ölümsüz diye kabul edilen kaynağına, aslına kavuşma yürüyüşüdür. Bu yürüyüşte bedendeki enerjinin boşalması ve başka bir bedene, geçmesi demektir.
Bütün canlılar aynı atomların dizinimleri olup değişik parçaçıklara ayrılmış bir bütünün farklı beden ve şekilde görünmesidır gönül gözü açık olan Veysel baba bunu şu şekilde anlatır. ”Aynı vardan var olmuşuz, Sen Gümüşsün ben saçmıyım”
Anadolu Aleviliğinin inanç felsefesine göre TANRI kusursuz olarak algılanan canların toplamıdır. Hakk’a yürüdüğünde ise kendinden olan enerjiyi sonrakilere yeni bir yaşam olarak bırakır. Bırakılan bu enerji yeni bedenlere taşınır taşındığı bedenin gelişimine yaşamına katkı sunmasının yanı sıra belli bir devinimden sonra tekrar aslına dönüş yapar.
Buna devriye yeniden buluşma ve birleşme denir, Bu bağlamda Alevilikte Cennet-Cehennem pazarlığı, öteki dünyanın nimetleri yoktur. Bunun yerine Hakk‘a yürüme, doğduğun kaynağa geri dönüş, beden değiştirme (don değiştirme) Can’ı Canan’a uğurlamadır.
Hurili gılmanlı cennet yalandır
Cennet nerededir bu bir plandır
Bunu ispat eden hangi akıl“dır
Devrani der hiç bir kitapta görmedim.
Devran-î
Doğum, ikiyken bir olan Nur’un, doğum kapısıyla ikiliğin birliğe dönüşmesi, bu bağlamda da her Can‘ın yaşadığı süreçte mekan ve şekil değişikliğine uğrama gerçeğidir. Alevi Ulularından, Yunus Emre ‘‘ Ten fanidır, can ölmez, ölürse ten ölür Can’lar ölesi değil‘‘
Hakk’a yürüyen Canın bedeni toprak Ananın kuçagına verilmeden önce batini dille ona son kez şöyle seslenilinir.
Önsüz ve sonsuz olarak algıladığımız evrende,
Hava, su, toprak ve ateşten varlığa geldin,
Önce sıvı idin, daha sonra beden oldun,
Hakk kapısı olarak algılanan doğumdan var oldun,
Şimdi Hakk’a yürüdün özgür oldun
Devrini tamamladın, devriye oldun,
Hizmetini gördük, seni yola hazırladık,
Yaşarken biz senden razı olduk,
Hakk da senden razı olsun,
Toprağın, suyun, pak olsun,
Ruhun ışıkta da mekân bulsun.
Gerçeğe Hü,
Gerçeğin demi nurdandır.
Saygılarımla,
Kazım DURSUN