"İŞÇİ SINIFI MÜCADELESİNE ADANMIŞ BİR YAŞAM"
FAŞİST BİR SALDIRI SONUCU KAYBETTİĞİMİZ SENDİKACI KEMAL TÜRKLER'İ SAYGIYLA ANIYORUZ .
Kemal Türkler, 1926 yılında Denizli'de doğdu. İlk ve orta öğrenimini Denizli'de tamamladıktan sonra 1947'de İstanbula giderek İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesine girdi. İki yıl sonra eğitimini terketmek zorunda kaldı. Bu yıllarda sendikal çalışmaların içine girerek, 1951'de daha sonra DİSK'in kurucu sendikalarından biri olacak Demir ve Madeni Eşya İşçileri Sendikası'na (sonraki adıyla Türkiye Maden-İş Sendikası) üye oldu. Sendikanın Bakırköy şubesinin 13 Eylül 1953'te yapılan ilk genel kurulunda şube yönetim kuruluna seçilen Türkler, önce şube sekreterliğine daha sonra da şube başkanlığına seçildi. Bu tarihten sonra 28 Mart 1954'te yapılan sendika genel kurulunda yürütme kuruluna girerek, sendika genel sekreteri oldu. Aynı yıl sendikanın kurucu üyesi Yusuf Sıdal ile genel başkan Üzeyir Kuran'nın rahatsızlıklarından ötürü görevlerinden ayrılmaları üzerine 16 Eylül 1954'de Türkiye Maden-iş Sendikası'nın Genel başkanlığına getirilen Türkler, bu görevi 26 yıl sürdürdü..
Sendikanın genel başkanlığına getirildikten sonra örgütlenme çalışmalarına hız veren Türkler, 1958'de yapılan genel kurulda Örgüt'ün yalnızca İstanbul'da değil bütün Türkiye'de örgütlenmesini sağlayacak kararın alınmasında etkili oldu. Aynı kongrede sendikanın adı Türkiye Maden-İş Sendikası olarak değiştirildi. 27 Mayıs'tan sonra sendikal örgütler arasında etkin bir mücadele veren Maden-İş Sendikası'nın Türk-İş içinde öne çıkmasını sağladı.
1963'te Maden-İş Sendikası'nın Kavel'de başlatmış olduğu direnişin yürütülmesinde de aktif olan Türkler, bir yıl sonra Singer Fabrikası'nda başlatılan grev nedeniyle Türk-İş genel başkanı Seyfi Demirsoy'la birlikte kısa bir süre tutuklandı. Bu yıllarda Türk-İş yönetiminin grevlere karşı takınmış olduğu eleştirdi. Bu süreç Tük-İş'ten ayrılmaya kadar gitti ve 13 Şubat 1967'de Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu(DİSK)'nu kurdu. 1977'de yapılan 6. genel kurula kadar DİSK'in genel başkanlığını yapan Kemal Türkler, bu dönem içinde mücadeleci ve aktif kişiliğiyle öne çıktı. Özellikle 1971'e kadar Maden-İş Sendikası'nın yürütmüş olduğu yetki mücadelesinde güçlenen DİSK, 15-16 Haziran Haziran'dan sonra üye sayısını artırdı. Kemal Türkler 15-16 Haziran olayları nedeniyle tutuklandı. 12 Mart'tan sonra bağımsız sendikaların katılımıyla üye sayısı daha da artan DİSK içinde başgösteren anlaşmazlıkta Ulusal Demokratik Cephe(UDC) yanlılarıyla işbirliği yaptı. 28 Temmuz 1977'de yapmış olduğu açıklama örgüt içinde tartışmalara yolaçtı. DİSK yürütme kurulu içinde diğer üyelerle anlaşmazlığa düşen Türkler, Aralık 1977'de yapılan 6. genel kurulda genel başkanlığa seçilemedi. Bu tarihten sonra Maden-İş Sendikası'nın genel başkanlığını yürüttü. 22 Temmuz 1980 sabahı Merter'de evinin önünde sendikaya gitmek üzere arabasına binerken düzenlenen faşist bir saldırı sonucu hayatını kaybetti.
Kemal Türkler
DİSK’in kurucusu ve ilk Genel Başkanı
T. Maden-İş Sendikası Genel Başkanı
Kemal Türkler, 1926 yılında Denizli’de doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimini oldukça zorlu koşullar altında Denizli’de tamamladı. Bir kır emekçisinin oğlu olan Türkler, yaz tatillerinde un fabrikasında çalıştı.
1947 yılında İstanbul’a gelerek Hukuk Fakültesi’ne kaydoldu. Aynı yıl Bakırköy’de kurulu Emayetaş Fabrikası’nda işçi olarak çalışmaya başladı.
27 Temmuz 1947 tarihinde kurulan T. Maden-İş Sendikası’na üye olarak sendikal örgütlenme içinde yer aldı. Okul ile işçiliğin birlikte götürülmesinin olanaksız hale gelmesi nedeniyle 1949 yılında ikinci sınıftan ayrıldı. Sendikanın Bakırköy Şubesi’nin kurulmasının ardından 13 Eylül 1953’te yapılan ilk genel kurulda şubenin yönetim kurulu üyeliğine seçildi.
Hızla gelişen sendikal mücadelede gösterdiği başarı onu kısa süre içinde daha büyük görevlere hazırladı. 28 Mart 1958’de yapılan T. Maden-İş Genel Kurulu’nda sendikanın Genel Sekreterliği’ne getirildi.
Sendikanın kurucusu ve Genel Başkanı olan Yusuf Sıdal’ın artan rahatsızlığı nedeniyle görevinden ayrılması üzerine bu görevi Türkler üstlendi. Bu tarihten itibaren Kemal Türkler öldürülene dek , T. Maden-İş Sendikası’nın oy birliğiyle seçilen ve 27 yıl süren Genel Başkanlık görevini onurla taşıdı.
Yalnızca İstanbul’da örgütlü olan Sendika’nın 1958 yılındaki Genel Kurul’da alınan kararla ülke çapında örgütlemesinde büyük katkıları oldu.
TİP KURULUYOR
Ekonomik mücadelenin, siyasal mücadeleyle desteklenmediği sürece başarılı olamayacağı düşüncesiyle yeni bir siyasi partinin oluşumu sürecine katıldı. 13 Şubat 1961’de Türkiye İşçi Partisi (TİP)’nin kurucusu oldu.
1952 yılında kurulan Türk-İş’e üye olan sendikasının uluslararası alanda da temsili için yoğun çaba sarf etti. Uluslararası sınıf dayanışmasına olan inancıyla sendikasının 9 Ekim 1960’da Uluslararası Maden İşçileri Federasyonu’na daha sonra da uluslararası sendikal hareketteki farklılaşmalar nedeniyle, 9 Eylül 1977’de “Dünya Sendikalar Federasyonu”na bağlı Uluslararası Maden İşçileri Sendikaları Birliği’ne üye olmasını sağladı.
TÜRK-İŞ’TE MUHALEFET HAREKETİ VE BÜYÜK AND
Giderek artan görüş farklılıkları nedeniyle Türk-İş yönetimiyle çatışmaların hızlanması üzerine muhalefet hareketinin öncülüğünü üstlendi. T. Maden-İş Sendikası’nın 26 Ocak 1966 tarihinde yapılan yönetim kurulu toplantısında alınan kararla (tarihi karar olarak anılmaktadır) Türk-İş yönetimine karşı muhalefet hareketini başlattı. Başlatılan muhalefet hareketine katılanlar “ Büyük And” adı verilen şu ilkeyi kabul etmişlerdir: “1961 Anayasa’sında yer alan ekonomik ve sosyal ilkelerin işçilerin yararına olan tüm hükümleri yaşama geçilmesi için and içeriz”.
SENDİKALARARASI DAYANIŞMA ANLAŞMASI
Muhalefet hareketi kısa sürede meyvelerini verdi. Türk-İş’e üye T. Maden-İş, Basın-İş, Lastik-İş ve Gıda-İş sendikaları genel başkanları 15 Temmuz 1966’da “Sendikalararası Dayanışma Anlaşması” (SADA)’nı kamuoyuna açıkladı. 15 Ocak 1967’de toplanan ortak sendika temsilciler meclisi oybirliğiyle, Türk-İş’ten ayrılma ve yeni bir konfederasyon kurma kararı aldı.
VE DİSK KURULUYOR
12 Şubat 1967’de Çemberlitaş’taki Şafak Sinaması’nda toplanan T. Maden-İş, Gıda-İş, Basın-İş, Lastik-İş ortak genel kurulunda “Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu” (DİSK)’in kurulması kararı alındı. İlk Genel Başkanlığına Kemal Türkler’in seçildiği Konfederasyonun kuruluşu 13 Şubat 1967’de yapılan başvuru ile ilan edildi.
İlkeleri, mücadele anlayışı ve net sınıf tavrı ile DİSK, Kemal Türkler’in liderliğinde kısa sürede büyük bir gelişme kaydetti. Türkler, yeni başlayan süreçte Türkiye tarihine damgasını vuran etkinliklerle DİSK’in saygın bir yer edinmesini sağladı. Sınıf ve kitle sendikacılığı ilkelerini savundu. DİSK’in üye sayısının 500 bin çıkmasına büyük katkı verdi.
15-16 HAZİRAN GENEL DİRENİŞ
Tüm baskılara rağmen emekçiler için savunduğu ilkelerden taviz vermedi. Başta 15-16 Haziran olayları olmak üzere bir olay nedeniyle çeşitli kereler tutuklandı ve cezaevine girdi. Verdiği her mücadeleden başarıyla çıkan Türkler her seferinde haklılığını mahkeme kararıyla da perçinlemeyi bildi.
Emekçiler ve yoksul halkın aleyhine olan her konuda inatla mücadele verdi. Bunların başında artan ekonomik sıkıntılar ve silahlı saldırıların önlenmesi için düzenlenen “ Demokrasi mitingleri”; hak ve özgürlükleri kısıtlayan, Anayasal hakları engelleyen Devlet Güvenlik Mahkemeleri (DGM)’nin kurulmasına karış “Genel Yas” eylemleri; tüm dünyada kutlanan işçi sınıfının uluslararası birlik ve mücadele günü 1 Mayıs’ın açık alanlarda, özgürce kutlanması; şiddet, baskı ve antidemokratik uygulamalara karşı tüm demokrasi güçlerinin ( Eylül 1977) Ulusal Demokratik Cephe altında toplanması çağrısı gelmektedir.
TÜRKLER 1977’DE GÖREVİ BAŞTÜRK’E DEVREDİYOR
Kemal Türkler, 26 Aralık 1977’de İstanbul, Harbiye Şehir Tiyatroları’nda toplanan DİSK 6. Genel Kurulu’nda kuruluşundan itibaren sürdüğü genel başkanlık görevini Abdullah Baştürk’e devretti.
T. Maden-İş Sendikası’nın 19 Aralık 1979’da toplanan 33. Genel Kurulu’nda Enternasyonal Marşı söylendiği gerekçesiyle Sıkıyönetim Mahkemesi tarafından Ocak 1980’de tutuklandı ve 1 ay sonra tahliye edildi.
TÜRKLER EVİNİN ÖNÜNDE VURULUYOR
Onurlu, inançla süren yaşamı 22 Temmuz 1980’de emeğe, halka, özgürlüklere, demokrasiye, insana düşman faşist katiller tarafından evinin önünde, eşinin, çocuklarının gözlerinin önünde katledildi. Cenazesi bir genel grev havasında yüzbinlerce emekçinin katıldığı ürpertici bir sessizlik içinde Muratpaşa Camii’nde yapılan törenin ardından Topkapı’da defnedildi.
Kemal Türkler’in ardından, başta eşi Sebahat Türkler olmak üzere, yakınları ve mücadele arkadaşları “Kemal Türkler Eğitim ve Kültür Vakfı” (KETEV) adıyla bir vakıf kurarak, çeşitli yayın ve etkinliklerle Kemal Türkler’in anısını yaşatıyorlar…
TÜRKLER’İN MADEN-İŞ’İNDEN, BİRLEŞİK METAL-İŞ’E
Birleşik Metal-İş Sendikası, geçmişi Türkiye sendikacılık hareketi tarihiyle özdeş sendikalardan biri olup, iki ayrı tarihsel birikimin birleşmesiyle oluşan bir sendikal örgüttür. Birleşik Metal-İş’i oluşturan sendikalardan ilki 1949 yılında kurulan Türkiye Maden-İş Sendikası’dır. Birleşik Metal-İş’i oluşturan sendikalardan diğeri 12 Eylül 1963 yılında kurulan Otomobil-İş Sendikası’dır. Bağımsız olarak faaliyet gösteren Otomobil-İş, 1980 MESS grup sözleşmelerinde T. Maden-İş ile eylembirliği yapmıştır. 1980 sonrasında DİSK'in kapatılması ile birlikte T. Maden-İş üyelerinin yöneldiği ve örgütlendiği bir sendika oldu. 1990 yılında Otomobil-İş, Çelik-iş ve Özdemir-İş Sendikalarının birleştirilmesi yönündeki aktif tutum gösteren Otomobil-İş, 1992 yılında DİSK ve bağlı sendikalar hakkındaki davaların beraatle sonuçlanması üzerine T.Maden-İş de 1992’de yeniden faaliyete geçti. 1992 yılında yeniden faaliyete geçen Türkiye Maden-İş Sendikası ile T. Otomobil-İş Sendikaları arasında birlik sürecinin tartışıldığı görüşmeler yapıldı.
Görüşmeler sonunda 4-5 Eylül 1993 tarihinde iki sendikanın birleşme genel kurullarının toplanmasıyla, birleşik sendika metal işçilerinin iradesi ile tarih sahnesindeki yerini aldı. Böylelikle, Kemal Türkler adıyla birlikte anılan T.Maden-İş sendikası, bugün Birleşik Metal-İş olarak sendikal faaliyetini sürdürüyor.
***
Müdahil Avukat Rasim Öz: “Bu cinayet faşizmin tırmandırılışının doruğuydu”
Kemal Türkler’in öldürülmesi davası, 1981 yılında MHP davası ile açıldı. Davaya Kemal Türkler’in eşi Sabahat Türkler ve kızları adına müdahil olarak Av. Rasim Öz katıldı. Av. Rasim Öz; 1 Temmuz 1987 tarihli “İşçinin Alınteri Dergisi”nde dava ve yargılama sürecini şöyle anlatıyordu: “Kemal Türkler’in öldürülmesinin amacı kişisel değildi. Öldürenler ve sanık sandalyesinde oturanlar onu kişisel olarak tanımazlardı. Bu cinayet bence, faşizmin tırmandırılışının doruk noktalarından biriydi. Zaten iki ay kadar sonra 12 Eylül darbesi geldi. Dava, MHP Davası içinde görülürken, Alpaslan Türkeş çete reisi, Yılma Durak cinayet emrini veren kişiler olarak yargılandılar. Ancak MHP üst kadroları bu davada beraat ettirilirken aslında faşizm aklanmak istendi. Türklerin öldürülmesinde eylem sabit olmadığı için, verilen idam cezaları 10’ar yıl hapis cezasına çevrildi. Kemal Türkler’in katilleri başka davalardan da yargılandıkları için müebbet cezası aldılar…”
Yalçın Ergündoğan
KAYNAKLAR:
- 1976 -77 yılı DİSK Dergileri arşivi,
- İşçinin Alınteri Dergisi- 1987 yılı arşivi,
- Birleşik Metal-İş Sendikası yayınları,
- DİSK yayınları,
SESONLINE