Hünkar Haci Bektas Veli'nin tespit ettigi kabul edilen 4 kapı, 40 makam;
1) Şeriat kapısı, (toplum yasalarının öğrenimi) toplum yasalarına uymak, kendisini kötülüklerden arıtmak, eğitilerek insanlığa ve yaşadığı topluma faydalı bir insan olmasını sağlamaktır. Dört ana maddeden havadır ve bu kapıda kişi El oğludur.
2) Tarikat Kapısı, (yol kurallarının öğrenimi) insanın kendi isteği ile ikrar verip yola girmesi, yolda hizmetli olması, benlikten bizliğe geçmesi, elinden gelebilen iyilikleri hiç kimseden esirgememesidir. Dört ana maddeden Ateştir ve bu kapıda yol oğludur.
3) Marifet Kapısı, (öğrenimin bitimi, beceri elde etme ) bilimde en yüksek düzeye ulaşmak, yolun sırlara erişmek. Kendisine bir müsahip seçmekdir. Dört ana maddeden sudur ve bu kapıda il oğludur.
4) Sırrı Hakikat Kapısı, (gerçeğin öğrenilmesi,Tanrı ile bir olma) Tanrıyı özünde bulmak, Hakk'ı görmek, ölmeden ölüp En el Hakk deyip gerçeğin içinde erimektir. Dört ana maddeden Toprakdır ve bu kapıda tüm alemin oğludur.
Dört Kapı ve bu kapılarında onar makamı basamak basamak öğrenerek, insanı ailesine, toplumuna ve tüm dünya insanlığa yararlı Kamil İnsan durumuna yükseltmektedir..
Yunus Emre, Dört kapı kırk makamı şöyle anlatıyor:
"Kırkbin kırk dört tabakat meşayih evliyalar Dört kapıdır kırk makam dem evliya demidir"
"Şerat, tarikat yoldur varana, Hakikat, marifet andan içeru"
"Evvel kapı şeriat, geçse andan tarikat Gönül evi marifet, ışk hakikat içinde"
[caption id="attachment_30179" align="aligncenter" width="606"]
Dört Kapı nedir?
1. Şeriat: Yaşamın kuralları
2. Tarikat: Yolun kuralları
3. Marifet: Sırrı bilmenin kuralları
4. Hakikat: Sırrı çözüp Hakka erişmektir.
Bunu şu şekilde de düşünebiliriz,
1. Şeriat Bir anadan doğmaktır
2. Tarikat ikrar verip bir yola girmektir,
3. Marifet Hakkı kendi özünde bulmaktır
4. Hakikat Tanrıyı kendi özünde bulup En-El Hak deyip Tanrı ile bir olmaktır.
Bir başka deyişle şöyle de düşünebiliriz.
1. Şeriat da insan her hangi bir kişinin oğludur. El oğlu.
2. Tarikat da insan yola girmiştir. Yol oğludur.
3. Marifet de Hakkı kendi özünde bilmiştir. İl oğludur.
4. Hakikat de özü Hakkla bir olmuştur. Tüm Alemin oğludur.
Dört Kapıyı günümüz eğitim sistemine göre düşünürsek,
1. Şeriat liseyi bitirmek,
2. Tarikat üniversiteyi bitirmek,
3. Marifet bir meslek sahibi olmak ve en yüksek aşamasına ulaşmak
4. Hakikat, bilim yolunda tüm insanlığa hizmet edebilmektir.
Her kapının on makamı vardır.
Şeriat kapısının makamları:
1. Anadan doğmak,
2. Sevgiyi öğrenmek ,
3. Yaşamın kurallarını ögrenmek,
4. Kötülükleri bilmek ve yapmamak,
5. Yaşadığı toplumu tanımak
6. Ailesine ve topluma faydalı olmak,
7. Toplum kurallarına uymak,
8. Çevreyi anlamak çevreye zarar vermemek
9. Temiz ahlaklı olmak
10. Hoşgörülü olmaktır.
Tarikat kapısının makamları:
1. Kendine bir mürşit bulmak,
2. Mürşidin öğütlerine uymak,
3. Bilim öğrenmek,
4. Hizmet etmeyi bilmek,
5. Haksızlığın karşısında olmak
6. Temiz giyinmek İyilik yapmak
7. Araştırma yapmak
8. Analiz etmek,
9. Paylaşmayı bilmek
10. Özünü temiz tutmak
Marifet kapısının makamları
1. Edepli olmak,
2. Benliği terkedip birliğe yönelmek
3. Azla yetinmeyi bilmek,
4. Sabır ve kanaat ehli olmak,
5. Öğretici ve eğitici olmak,
6. Eli açık olmak,
7. Bilim insanı olmak,
8. Hoşgörü,
9. Özünü bilmek ve kendini bilmek
10. Bilge olmak.
Hakikat kapısının makamları
1. Gönül insanı olmak,
2. Gördüğünü örtmek, kimsenin ayıbını görmemek,
3. Yapabileceği hiçbir iyiligi esirgememek,
4. Evrenin her varlığını sevmek,
5. Tüm insanları bir görmek,
6. Birliği öğretmek ve yönetmek,
7. Gerçegi her yerde ve her zaman söylemek,
8. Öze ermek,
9. Hakkın sırrını bulmak ve
10. Hakkın varlığında bir olmak