Değişim 'Denizli ılımlı İslam modeli mi' dedirtiyor
Bakanlığın 'Atatürk Evi' ve müzedeki iki memurdan biri türbanlı. Lise pansiyonlarında türbanlılar var. Liselilere 'Yaratılış' CD'leri izlettiriliyor. İçki ruhsatı verilmiyor...
AKP'den Milli Eğitim'e
Eğitim-İş'ten Onat, "Denizli'de alternatif kent oluşturuluyor" sözleriyle kentteki 'İslami dönüşüm'ü anlatıyor. Atatürk Evi ve Etnografya Müzesi'ndeki iki memurdan biri türbanlı. Liselerde 'Yaratılış' CD'leri valilik oluruyla izlettiriliyor. Lise pansiyonunda türbanlı öğrenciler var. Milli Eğitim Müdürü, üç ay öncenin AKP'li belediye başkan yardımcısı olan Oğuz.
'Halifelik ilan edilmedi'
Açık lise sınavlarına türbanlı kabulüyle hatırlanan Oğuz, "Adnan Hoca CD'lerine eski dönem izin verilmiş" diyor. AKP'li belediye, içkili lokalleri 'tabakhane'deki 'kırmızı bölge'ye sürüyor. Kentte 2004'ten beri sadece iki alkol ruhsatı verilmiş. AKP'li Uçar: "Kent modern. Denizli'de birisi halifelik ilan etmiş değil."
***
DENİZLİ - Eğitim-İş Sendikası Şube Başkanı Dikmen Onat, "Burada alternatif bir şehir oluşturuluyor. İzmir'e karşı Denizli yükseltiliyor" derken, kentteki 'İslami dönüşümden' bahsediyor. En tuhaf örnek, şu: Atatürk'ün 1931 yılında kenti ziyaretinde konakladığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı Atatürk Evi ve Etnografya Müzesi'ndeki iki memurdan biri türbanlı. AKP'li Mahmut Oğuz'un başına getirildiği il müdürlüğünün uygulamaları da bu iddiayı destekliyor. AKP'li belediye, içkili dernek lokallerini kırmızı bölgeye sürüyor.
Çardak Havalimanı'ndan Denizli'ye ilerlerken, yolun sağında iki levha göze çarpıyor: AKP ve Denizli Müftülüğü hatıra ormanları. Ortada henüz orman yok. Kentin hemen girişindeyse Atatürk Ormanı var; ağaçları gür. Denizli'ye, iki 'manidar' ormanı geçerek giriliyor... Girişteki otogarın arkası, tabakhane. Kenti 31 Mart'a kadar terk etmeleri istenen içkili lokallere gösterilen bölge.
Otogarı geçince ilk soldan Uçancıbaşı Mahallesi'ne giriliyor. Atatürk ve Etnografya Müzesi, tam bu güzergâh üzerinde. Müzede, biri erkek iki memur çalışıyor. İlk kattaki büro bölümünde çalışan kadın memur ortalıkta görünmüyor. Çünkü türbanlı.
Bu görüntüyü, İstiklal Mahallesi Aile Sağlığı Merkezi'nde de olduğu gibi, türbanlı memurların çalıştığı kamu kurumları tamamlıyor.
Müzeden çıkılıp vilayete yüründüğünde, meydanda, Avukat Zafer Gönenç'in bürosu var. Gönenç, kentteki değişimi, "Türkiye'de ılımlı İslam'ın ve devleti dönüştürmenin bir parçası. Yavaş ve ağır bir toplumsal dönüşüm var" diye yorumluyor. Gönenç, tarikatların esnaf içinde yaygınlaştığını öne sürerken, farklılıkları da sıralıyor: Ramazan'da gösterişli iftar çadırları, git gide kapanan işyerleri, yardım dağıtımları...
Okullarda neler oluyor?
Meydanın biraz içerisinde öğrenci yurtları var. Yurtların tarikata ait olduğu ileri sürülüyor. Eğitim-İş Şube Başkanı Onat'a göre, siyasal İslam, Denizli'yi 'gâvur' İzmir'e alternatif görüyor. Bu dönüşümün en gözlenebilir sahası da eğitim.
Üç ay öncesine kadar AKP'li Belediye Başkanı Nihat Zeybekçi'nin yardımcısı olan Mahmut Oğuz, il milli eğitim müdürü olarak atanmış. CHP Denizli Milletvekili Ali Rıza Ertemür'ün 25 Aralık'ta TBMM'ye taşıdığı bu durumu, Oğuz göreve geldikten sonra Çivril'deki Şevkiye Özel Anadolu Lisesi pansiyonunda 16 türbanlı bulunması izledi. Yine bu okulun öğrencileri 10 Kasım'daki Anıtkabir'i ve Hasan Ali Yücel Anadolu Öğretmen Lisesi'ni ziyaret sırasında da türbanlıydı. Oğuz göreve geldikten sonra, 27 Ocak'ta açık lise sınavlarına 40 türbanlı öğrenci alındı. Ayrıca şubat ayında Adnan Hoca'nın yaradılış CD'leri valilik izniyle liselerde izletildi. Bu silsile, Genelkurmay'ın 27 Nisan bildirisinde 'irticai' faaliletlerin meydana geldiği dört kent arasına adını yazdırmış kenti iyice karıştırdı. Yerel 'Horoz' gazetesi 4 Mart'ta, 'Okullarda neler oluyor?' manşetiyle çıktı.
Onat aldığını öne sürdüğü tehditlerin yanı sıra 'ilerici ve demokrat' diye tarif ettiği üyelerinin, Oğuz göreve geldikten sonra baskı ve soruşturmalara maruz kaldığını savunuyor. Kentin varoşu sayılan İlbadı Mahallesi'ndeki Hacı Leman Oto İlköğretim Okulu'nun 10 yıllık müdürü ve 30 yıllık öğretmen Oğuz Namık Günbay'ın geçirdiği soruşturma şaşırtıcı.
Takdir beklerken...
Okulda 22 Ocak'ta 'Bağımlılık' konulu konferans düzenlendi. Çınar Lions Kulübü'nce yapılan etkinliğe Pamukkale Üniversitesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı'ndan Prof. Dr. Mehmet Bostancı ile üç akademisyen katıldı. Etkinlik, yerel gazetelerde 'Dersimiz sigaranın zararları' başlığıyla yazıldı. Oğuz, haber kupürünü kesip okuluna astı. Takdir bekliyordu. Ancak hakkında, 'izinsiz' konferans düzenlemekten soruşturma başlatıldı. Eldeki delil de bu kupürdü.
'Dönüşüme' bir örnek de, türban kullanma eğiliminin artması. Bunu, eşi Selman ile Bayramyeri'ndeki Köseoğlu Çarşısı'nda Baştacı Eşarp Galerisi'ni işleten Nurten Küçükkonuklar da kabul ediyor:
"Eşarpların git gide güzelleşmesi, modern bir duruma getirdi. 'Hem pantolon giyiyorum, hem inancımı yaşıyorum' diyorlar. Eskiden böyle değildi. Örtünecekleri zaman illa ki uzun etek giyeceklerdi. Şimdi tek fark, başörtüsü olması. Eskiye göre fazla."
Küçükkonuklar, "Örtünme eğiliminde AKP iktidarının etkisi olabilir mi" sorusuna, "Olabilir" diyor, "Belki daha güvende hissettikleri için. Başbakan'ın hanımı cazip geliyor olabilir."
Sokaklarda çarşaflılar ise yok denecek kadar az. Daha çok yerel giysili kadınlar dikkat çekiyor. Sesi cılız da olsa öteki Denizli de var: Geçen yıl yapılan 'Denizli Cumhuriyet Şöleni', örneğin... Atatürk Bulvarı'nda, Türkiye Gençlik Birliği'nin rahatlıkla türbana karşı imza kampanyası yürütmesi, ara sokaklarda TKP'nin 'AKP'yi İstemiyoruz' yazılamaları...
'Birisi halifelik ilan etmedi'
AKP İl Başkanı Bilal Uçar ise iddialara, "Denizli modern bir kent. Kanunsuz eylem yok. Hiçbir zaman irtica odağı olmadı" diye yanıt veriyor. 'İrticai faaliyet' iddiası için ise, "Denizli'de birisi halifelik ilan etmiş değil" diyerek karşılık veriyor ve ekliyor: "AKP iktidarı böyle bir eylemi ne Denizli'de ne de başka şehirde başlatmıştır. Daha önceki yıllarda uygulanagelen birtakım şeyler, AKP iktidarından sonra yoğunlaştı, derseniz, buna katılmam."
Oğuz, kendi döneminde sadece Çivril'deki olayın meydana geldiğini kaydederken, Adnan Hoca CD'lerine önceki dönem izin verildiğini vurguluyor. Oğuz, Çivril'deki lise pansiyonunda türbanların bulunmasına ilişkin soruşturma başlatıldığını vurgulayarak, şunları söylüyor: "Dört öğrenci pazara gidiyor, biri eşarp satın alıyor. Satan kişi öğrenci olduklarını görüp birkaç tane fazladan veriyor. Öyle koli moli yok. Eşarpları okul dışında taktıklarını söylüyorlar. Biz sakıncalı görmüyoruz. Koliyle türban olsa elbette müsaade etmeyiz. Ama çocuk okul dışında, köyünde, kentinde eşarp kullandığını söylüyor. Bundan doğal bir şey olamaz."
'Beni yakından tanırlar'
Oğuz, okullarda 'irticai' faaliyetlere izin vermediklerini vurgularken, daha önce AKP'li belediyede başkan yardımcılığı yapmasının kuşku doğurup doğurmayacağı sorusuna, "Beni Denizli yakından tanır" diye yanıt veriyor. Yakından tanımanın ölçüsü de şu: Oğuz'un hayırsever bir yakını aracılığıyla okullaşmada elde ettiğini söylediği kimi başarılar...
Sabıkasında irtica iddiaları çok
Denizli'de, 'dinsel dönüşüme' ilişkin ilk örnek Nisan 2004'teydi. Bir internet sitesinde, Ege Ordu Komutanlığı'nın uyarı yazısı yayınlandı: "Bazı il ve ilçelerde devrim kanunlarına aykırılık teşkil edecek şekilde sarık ve cüppeli erkeklerle başından topuğuna kadar kara çarşaflı kadınların idari ve adli makamlardan hiçbir müdahale görmeksizin dolaştıkları hayret ve esefle müşahade edilmektedir." Valilik, bu yazının kendilerine özel hazırlanmadığını açıkladı. Kent, üç yıl sonra Genelkurmay'ın e-muhtırasında yer aldı. Denizli'nin 'sabıkası' şöyle:
17 Nisan 2007: Belediye ve müftülüğün düzenlediği Kutlu Doğum Haftası'nda, türbanlı kızlar ve erkek akranları, bir imamın yönetiminde ilahiler okudu. Vali Yardımcısı Mustafa Güney, buradaki konuşmasında, dünyanın Hazreti Muhammet gibi bir lidere ihtiyaç duyduğunu söyledi. TSK bildirisinde bu örnek yer aldı.
15 Mayıs: Namaz Gönüllüleri Platformu'nun 'Dinin Direği Namaz' adlı kitabı 23 Nisan'da iki ayrı okulda bedava dağıtıldı. Kitapta, Çeçen mücahit örneği vardı.
10 Kasım: Şevkiye Özel Anadolu Lisesi öğrencileri Anıtkabir'i ve Hasan Ali Yücel Anadolu Öğretmen Lisesi'ni ziyaret etti. Öğrencilerin bir bölümü türbanlıydı.
26 Ocak 2008: Açıköğretim okulu sınavına 40 türbanlı öğrenci alındı.
3 Mart: Eğitim-İş, Şevkiye Özel Anadolu Lisesi'nin pansiyonunda kolide16 türban bulunduğunu açıkladı.
Şehrin bir başka yüzü: Bekilli
Bütün bir Denizli 'mutaassıp' değil. Örneğin, Bekilli ilçesi. Bekilliler Kalkınma ve Dayanışma Derneği Lokali, tabakhaneye taşınacak 50'yi aşkın lokalden biri. Bu lokaller hayli ilginç: İçki veriliyor, ama bar ve restoran değil. Okey oynanıyor ama kahvehane değil. Bir masada rakı içilirken, diğer masada Bekilli küp şarabıyla okeye dönülüyor. Lokalin mesul müdürü Şinasi Aykut'a göre Bekilli, 'umumiyetle sosyaldemokrat' olduğu için lokal duvarlarında Atatürk ve Uğur Mumcu fotoğrafları, masada Cumhuriyet gazetesi var. Aykut, lokaller olarak dava açmaya hazırlandıklarını, AKP'nin alkolü bitirmek istediğini, 2004'ten bu yana hiç alkol ruhsatı verilmediğini anlatıyor.
Fotoğraf: İsmail Saymaz - FOTOĞRAF: FERAH IŞIK / DHA
İSMAİL SAYMAZ / RADİKAL - 24 Mart 2008