Aydın ORAK : Yakılan insanlıkla bu kez yüzleşin

1993 yılında bir güruh, bir aydın-sanatçı grubunu Madımak Oteli'ne sıkıştırıp cayır cayır yaktı. Aralarında Hasret Gültekin, Metin Altıok ve Nesimi Çimen gibi 33 aydın ve sanatçı, şeriat yanlısı gözü dönmüş kalabalık tarafından göz göre göre yakıldı. Yazar Aziz Nesin ise yangından son anda kurtulmasına karşın, linç edilmeye çalışıldı. Türkiye'nin bu ayıbının üzerinden 14 yıl geçti. O dönemin siyasi liderleri Süleyman Demirel, Tansu Çiller ve Mesut Yılmaz gibi bazı şahıslar, yakılan insanları dillendirmekten çok, kitleden kimsenin burnunun bile kanamamasının övüncünü yaşadılar.

Türkiye'de politik tiyatronun öncülerinden olmasına karşın, uzun zamandır politik konuları yüzeysel anlatan ve neredeyse unutan Dostlar Tiyatrosu ve Genco Erkal, çok isabetli ve cesaretli bir konu olan Sivas 93 adlı tiyatro oyununu uzun bir araştırma sonucu kaleme aldı. Erkal'ın yazıp yönettiği belgesel oyunda konuşmalar, olayı yaşamış olanların tanıklıklarına, yazdıkları kitaplara, yaptıkları söyleşilere ve Sivas Davası tutanaklarına dayanıyor. Sivas 93 oyunu, yaşananları ve sonrasında mahkeme sürecini belgesel film görüntüleri eşliğinde seyirciyle buluşturuyor. Erkal, oyunda kullandığı tek bir sözü dahi kendisinin eklemediğini, her şeyi tutanaklardan ve olayı yaşayanların tanıklıklarından aldığını söylüyor.

Tüyler ürperten oyun

Aynı zamanda oyunu yöneten Genco Erkal'ın Sivas 93'ü, "Politik Tiyatro" olmasının yanı sıra "Belgesel Oyun" olma özelliğini de taşıyor. Oyun boyunca sahnede gösterilen sinevizyon görüntülerle, olayın gerçek görüntüleri ve gerçek kişileri seyirciye aktarılıyor. Tüyler ürperten gerçek olay sanki sahnede tekrar yaşanıyor. Seyirci adeta Sivas'ın sahnede yakılışını izliyor. Çoğu zaman gerilen seyircinin olayın gerçekliğiyle yüz yüze kalıyor olması, aynı zamanda bu süregelen düşünceye de bir tepkinin doğmasına neden oluyor. Önce herkesin yüzünün güldüğü semah görüntüleri geliyor sinevizyon ekranına. Ardından sokaklarda toplanmaya ve "Sivas Aziz'e (Nesin) mezar olacak" sloganları atmaya başlayan kalabalık. Sonunda da Madımak Oteli'nden yükselen alevler...

Oyunda Genco Erkal'ın yanı sıra Meral Çetinkaya, Yiğit Tuncay, Nilgün Karababa, Murat Tüzün, Çağatay Mıdıkhan ve Saliha Şirvan Akan rol alıyor. Oyuncular, birçok kişiyi aynı anda canlandırıyor. Her oyuncu birkaç role giriyor. Bazen Aziz Nesin olunuyor, onun yangın anında yaşadığı durumlar canlandırılıyor. Bazen de tüm oyuncular, saldırgan güruhu canlandırıyor. Oyuncular Sivas'ta hayatını kaybedenler için siyah kostümlerle, ellerinde karanfillerle oyuna başlıyorlar. Oyunda Metin Altıok, Behçet Aysan ve Uğur Kaynar'dan alıntıların yanı sıra Aziz Nesin'in Sivas Acısı, Nazım Hikmet'in Dünyanın en tuhaf mahlûku, Ataol Behramoğlu'nun Bu yangın yerinde ve Bülent Ecevit'in Madımak gibi şiirleri kullanılıyor.

Fazıl Say'ın yasaklanan oratoryosu

Geçtiğimiz dönem Fazıl Say'ın Madımak Oteli'nde yakılan şair Metin Altıok için yazdığı oratoryo iktidar tarafından engellenmişti. Birçok eleştiriye neden olan oratoryo bu oyunda kullanılıyor. "İslamcılar güç kazandı. Türkiye'yi terk edebilirim" diyen dünyaca ünlü piyanist Fazıl Say, bu sözünden dolayı sayısız eleştiriyle karşı karşıya kalmıştı. Sivas 93 oyununun müziklerini üstlenen Fazıl Say Nazım Oratoryosu, Metin Altıok Oratoryosu, Kara Toprak, İpekyolu, Konçertosu, Keman-Piyano Sonatı, Anadolu'nun Sessizliği ve Nazım Belgeseli müziğinden bölümler kullanmış.

Muammer Karaca Tiyatrosu'ndaki oyuna polis gözetiminde başlamıştı Dostlar Tiyatrosu. Nedeni kimilerince oyunun müziklerini yapan Fazıl Say'ın aldığı tehditler ya da gelen bir bomba ihbarı olabilirmiş. Bu hafızalarda 21. yüzyıl Türkiye'sinde bir kültür-sanat fotoğrafı olarak kalacak. Ve bu fotoğraf karesine sığan Madımak'ta işlenen cinayeti unutmamış Genco Erkal'ın "Hiçbir şey eyleme geçen cehalet kadar kötü olamaz" sözünü unutturmak istemiyor anlaşılan. Erkal'ın amacı olayları seyircinin hafızasında tazelemek ve bu olayla hesaplaşmasını sağlamak. Bir de cehaletin nelere yol açabileceğini göstermek.

Dostlar Tiyatrosu'nun Sivas 93 adlı oyunu Ocak-Şubat ayı boyunca Taksim'deki Muammer Karaca Tiyatrosu'nda.

Sivas 93, bugün 18.30'da Muammer Karaca Tiyatrosu'nda, 28, 29 ve 30 Ocak'ta İzmir Atatürk Kültür Merkezi'nde, 31 Ocak'ta ise Aydın'da oynanıyor.

AYDIN ORAK
27 Ocak 2008 - RADİKAL 2