ÖNSÖZ
ALEVİLİK HAKKINDA KISA BİLGİ
Anadolu; etnik, inançsal, kültürel farklılıkları bünyesinde barındıran çok kültürlü bir toplumsal yapıya sahiptir. Büyük ve zengin tarihsel geçmişi ile bir dünya kültür mirası coğrafyasıdır. Doğaldır ki; bu durum dünya insanlık ailesi için son derece değerlidir. Ancak, Anadolu’daki birçok inançsal/kültürel değerler yeterince bilinip tanınmamaktadır.
Anadolu'da yaşayan kültürel inançsal topluluklardan birini de kendilerine özgün yapıları ile Aleviler meydana getirir.
Alevilik Nedir? Aleviler Kimlerdir?
Alevilik: insanın insan olma bilincine vardığı günden bu güne değin, insanı değerlerin bütününü bağrında taşırken, tarihi yolculuğunda birçok katliamlara uğrayarak gelen; Anadolu’da uygarlık kurmuş olan toplumların oluşturdukları ortak kültür değerlerin ürünü olan; inancını, doğa ve insan ile iç içe kaynaştırarak, insan sevgisinde somutlaştıran bir kültürdür.
Aleviler, Anadolu toprakları üzerinde insanoğlunun ayak bastığı günden bu güne değin, kesintisiz yaşamlarını sürdürmektedirler. Çünkü Alevilik, insanlık tarihiyle başlar.
Alevilik, Anadolu'daki resmi dinsel anlayışın dışında oluşmuştur. Bu nedenledir ki, Selçuklu ve Osmanlı devletlerinin hâkimiyeti altında sürekli olarak Aleviler, baskı ve zulüm görmüşler, aşağılanıp, horlanıp, yadsınıp yok edilmeye çalışılmıştır.
Alevilik, Selçuklu ve Osmanlı'nın resmi dinsel anlayışı olan şeriatı yadsıyan bir kültür olduğundan; Aleviler birçok katliama maruz kalmış ve tarihsel süreçte kendi varlığını korumak için bedeller ödemiştir. Avrupa'da Ortaçağda yaşanan engizisyonun bir benzeri Anadolu'da Aleviler üzerinde uygulanmıştır.
Aleviler, tarihte salt kültürlerinden (inançlarından/öğretilerinden) dolayı birçok katliamlar yaşamış olmalarına rağmen, Alevi öğretisinin temeli; insan sevgisi yani hümanizm olmuştur. Aleviler, insanda tanrısal özellikler görürler. Onlara göre insan, tanrının yeryüzündeki yansımasıdır. İnsana gösterilecek sevgi ve saygı yeryüzündeki her türlü ibadetten daha değerlidir. İnsana değer verilmelidir, çünkü insan dünyadaki en önemli değerdir. İnsan yaratan ve yaşatandır. Aleviler, insan sevgisi temelinde tüm "kerametlerin/ mucizelerin" insanda olduğuna inanır. Bunu "Her ne arar isen kendinde ara" özdeyişiyle dile getirirler.
Alevlik donmuş, kalıplaşmış bir kültür değildir. Tüm tarihi boyunca sürekli bir gelişim, değişim ve ilerleme içerisinde olmuştur. Bu anlayış "Zaman sana uymuyorsa, sen zamana uy!" sözünde ifade bulmuştur.
Aleviler, tüm öğretilerini yaşamın gereklerine uyarlamayı bilmişlerdir. Alevilik yaşadığı zamana, mekâna, uyma yeteneğini her zaman gösterebilmiştir.
Buna karşın Aleviler, baskı ve zulümlerden dolayı yüzyıllardır inanç ve erkânını hep gizli yapmışlardır.
Cumhuriyet döneminde ise yine, istedikleri özgürlüğü yaşayamadılar. Bu dönemde de Alevilerin büyük çoğunluğu inançlarını gizli yapmak zorunda kaldılar. Cenaze törenlerini ise yine tarihsel sürecin getirdiği baskılardan dolayı özgürce yapamadılar. Bilhassa kentlerde, Arap geleneğinden etkilenen Sünni öğretiye göre yapıyorlar ve yapmaktadırlar. Öyle ki, gizlilik ve korku bazı yörelerde bir kısım çevrelere, Alevi usul ve erkânını tamamen unutturmuş; bütün inançsal edep ve erkânlarını, Arap geleneğine göre yapmaya başlamışlardır. Alevilikte hiç olmayan Arapça dualar ve tekbirler söylenmeye, mevlitler okutulmaya başlanmıştır.
Ne Yapılmalıdır
90’lı yıllarda Alevilerin dernek ve vakıf şeklinde örgütlenmesinden sonra, Alevi sorunları kamuoyunda tartışılmaya başlandı. Bu dönemde bazı yerlerde yapılan cem ve kültür evlerinde Aleviler, cenazelerini artık kendi edep ve erkânlarına göre kaldırmaya başladılar. Fakat günümüzde bazı cem ve kültür evlerinde dede veya görevli kişiler, halen Arapça dualarla cenaze kaldırmaktadırlar. Hatta birçok Alevi köylerinde, Alevi usul ve erkânına göre cenaze kaldıracak kişiler bulunmadığından, yakın köylerden cami hocaları getirilmektedir. Aynı yöntem kentlerde de uygulanmaktadır. Cenazeyi kaldıracak kişi, Alevi erkânına göre cenazeyi kaldırmıyorsa o kişinin Alevi ana-babadan doğması da önemli değil. Önemli olan cenazeyi kaldıracak kişinin inançsal kökeni değil, cenazeyi kaldırmada uygulayacağı usul ve erkânı önemlidir. Eğer bu iş engellenmezse, Alevi edep ve erkânı zaman içerisinde buralarda da tamamen unutulup gidecektir. Burada en büyük görev, Alevi örgütlerine düşmektedir. Cem ve kültür evleri olan örgütler, yörelerindeki cenazelerini kendi mekânlarında, kendi usul ve erkânına göre kaldırmalıdır. Hizmetleri ehil kişiler vermelidir. Hizmet verecek kişinin illa ki dede olması şart değil, içlerinden kendisini yetiştirmiş bir kişi veya kişilerde olabilir.
Bütün canlara sağlık, mutluluk ve esenlikler dilerim...
Enver Cemal ŞAHİN
Mart 2009
Batıkent/Ankara
KAYNAK : Alevihaber.com - 22 Haziran 2009
ALEVİLİKTE HAKK’A YÜRÜME ERKÂNI
Enver Cemal ŞAHİN
Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Merkez Yürütme Kurulu Üyesi ve Basın Yayın Sekreteri
1. Baskı
Mart 2009 Ankara
Dizgi/ Sayfa Düzeni
Enver Cemal ŞAHİN
Düzelti
Selfet YILDIZ
Kemal BÜLBÜL
Kapak Tasarımı
Kazım Uzunkuloğlu
Baskı
Kuloğlu Matbaası
Ziya Gökalp Caddesi
Metro Han No: 24/34
Kızılay/ANKARA
Tel: (0 312) 431 13 35 – 433 39 55
ISSN: 1302-6602
Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Yayınları No: 8
(Pir Sultan Abdal Kültür Sanat Dergisi’nin ekidir)
İÇİNDEKİLER
Önsöz ........................................................... 9
BÖLÜM (I)
ALEVİ ÖĞRETİSİNDE CENAZE ERKÂNI
Cenaze Kaldırmada Uygulanan Yöntemler .. 15
Yıkama İşlemleri ........................................... 19
1- Helâllik Meydanı ....................................... 21
2- Hak Meydanı ............................................. 24
Defin (Sırlama) İşlemleri .............................. 29
Dua (1) ........................................................... 32
Dua (2) .......................................................... 33
Dua (2) .......................................................... 33
BÖLÜM (II)
ALEVİ ÖĞRETİSİNDE DUALAR
Dua ................................................................ 37
Dua (1) İyi Dilek Dileme Duası ............... 39
Dua (2) “ “ “ “ .................... 40
Dua (3) “ “ “ “.....................41
Dua (4) Nasihat Duası ............................. 41
Dua (5) Dar Duası .................................... 42
Dua (6) Sofra Duası ................................. 43
Dua (7) “ “ ...................................... 43
Dua (8) Yemek Sonu Duası ...................... 44
Dua (9) “ “ “ .................... 45
Dua (10) Lokma Duası .............................. 45
Dua (11) “ “ ..................................... 46
Dua (12) “ “ .................................... .46
Dua (13) Hizmet Duası ............................. 47
Dua (14) “ “ .................................... 47
Dua (15) Aşure Duası ............................... 48
Dua (16) “ “ .................................. 49
Dua (17) Sabah Duası .............................. 50
Dua (18) Halka Niyazı Duası .................... 51
Dua (19) Cem Açılış Duası ........................ 52
Dua (20) “ “ “ ............................. 54
Dua (21) Cem Birleme Duası .................... 55
Dua (22) “ “ “ .......................... 56
Dua (23) “ “ “ .......................... 57
Dua (24) Kurban Duası ............................ 58
Dua (25) Matem Orucuna Niyet Duası .... 59
Dua (26) Nefeslerden Sonra Okunan Dua 60
Dua (27) Semah Dönenlere Söylenen Dua 60
Dua (28) “ “ “ “........61
Dua (29) “ “ “ “ .......61
Dua (30) Birlik ve Dirlik Duası ....... ........ 62
BÖLÜM (III)
ALEVİ ÖĞRETİSİNDE DÜVAZ İMAM/GÜLBENKLER
Düvaz İmam (Düvazgah İmam) /Gülbenk(Gülbank)67
Muhammet Ali’yi Candan Sevenler .......... 68
Medet Allah, Ya Muhammet, Ya Ali ......... 69
Turnam ..................................................... 70
Sana Sığındık ............................................. 71
Kudret Kandili ........................................... 72
Gel Dertlere Derman Eyle ......................... 73
BÖLÜM (IV)
ALEVİ ÖĞRETİSİNDE DEYİŞ VE NEFESLER
Deyiş ve Nefesler ............................................ 75
Derman Olan Şah ...................................... 75
Yol Yürüktür .............................................. 76
Dostlar Bizi Sefa İle Gönderin .................. 78
El Tutmak Gönül Birliği ………………………. 79
Dinle Sana Bir Nasihat Edeyim …………… 80
Ali’nin Sırrı ………….. .............................…. 81
Sefa Geldiniz ............................................ 82
BÖLÜM (V)
ALEVİ ÖĞRETİSİNDE SEMAH
Semah ............................................................ 85
Yine Dertli Dertli ....................................... 86
Turnam ...................................................... 87
Ya Hızır Semahı ........................................ 88
Çağrışa Çağrışa .......................................... 89
Dost Nenni Nenni ..................................... 90
BÖLÜM (VI)
ALEVİ ÖĞRETİSİNDE MİRAÇLAMA
Miraç .............................................................. 93
Miraçlama ................................................. 93
BÖLÜM (VII)
ALEVİ ÖĞRETİSİNDE TEVHİT
Tevhit .............................................................101
Ali’ye Selman Olasın .................................101
Hak Muhammet Ali Dostum ................... 103
Önüme Bir Çığır Geldi .............................104
Kulak Verip Dinlemeli ..............................106
Ali’dendir Ali’den .....................................107
BÖLÜM (VIII)
ALEVİ ÖĞRETİSİNE MERSİYE
Mersiye .........................................................109
Deli Gönül Çok Açılıp Şad Olma ..............109
Yatar Kerbela’da İmam Hüseyin ..............110
BÖLÜM (IX)
ALEVİ ÖĞRETİSİNDE VAHDETNAMELER
Vahdet …………………………………………………. 113
Mademki Ben Bir İnsanım ............................113
Vahdetname .................................................. 114
KAYNAK : Alevihaber.com - 22 Haziran 2009