ALEVİLİK NEDİR?
Alevilik bir yoldur. Canlılar Var olduğu andan itibaren. Yürümeye başlarlar. Bu yürüyüşe bir yol gerekir. O Yol'a. Aşık Veysel derki.
Dünyaya geldiğim anda
Yürüdüm aynı zamanda
İki kapılı bir handa
Gidiyorum gündüz gece. Hakka gitmek, Hakka ulaşmak için gece gündüz bir yoldayız. Bu Yol Hak Yolu- Aleviliktir. Hak Yolu-Alev-İ-lik varoluş felsefesine dayalı, doğayı insanı, bilimi, sevgiyi, eşitliği, özgürlüğü, emeği, paylaşımı kutsayan, diyalektik materyalist felsefi unsurları içinde barındıran, devri daim doğal varlığa giden, bir inanç öğretisi, kamili insan olma yoludur. Kamil bir İnsan olacaksınki yaşarken Kendini görebilesin. Kendini Gören Hakkı görmüştür. Hallacı Mansur Kendi Farkına varınca Enel Hak demiştir. Hakla Hak olmuştur. Aleviliğin daha öncesinin olmasına rağmen ilk olarak bundan 12 bin yıl önce yukarı Mezopotamya / Anadolu (Urfa Göbeklitepe ve çevresinde) insanların avcı toplayıcı yaşamdan yerleşik Anaerkil komünal yaşama geçtiği dönemde çıkarılan kazılarda tarihlenmiş oluyor. Öncesine var amma ispatı henüz yok. Ana tanrıçaların yurdu Anadolu ve Mezapotamya‘da oluşan Alevilikte, Erkek dişi birdir bizde, noksanlık eksiklik senin görüşlerinde, diye kadimden bu yana hayatın her alanında kadın erkek eşitliğini savunmuştur. Alevilik bölgedeki inanç ve kültürleri etkilemiş, sömürücü hâkim inanç ve iktidaralara muhalif olmuş ve bu yüzden katliamlara maruz kalmıştır. Her şeye rağmen bu bugüne değin, çeşitli adlar altında kendini kamufle ederek. Işık ehli, Ehli-hak, Rea Haq, Hak Yolu,Yarsan, Beştaşi, Kızılbaş ve bugün genel olarak “Alevi-- Bektaşi” adıyla varlığını sürdürmektedir. Aleviler bugün dünyada Kürd, Zaza, Türk, Arap, Türkmen ve değişik milletlerden, 25 milyon Türkiye’de, 10 milyon komşu ülkelerde, 10 milyon Avrupa ve dünyanın çeşitli ülkelerinde olmak üzere yaklaşık 40 milyon HAK YOLU YOLCULARI yani Alevi-Bektaşilerin yaşadıkları tahmin ediliyor. ‘’tüm insanlara aynı nazarla bakmalıyız.’’ Diyen Alevilik ırkçı milliyetçi faşist düşünceleri ve semavi dinlerdeki dogmatik ilahi din anlayışını red eder. Alevilik hakkındaki bir yanlış algılama. 1500’lü yıllardan bu yana süren yoğun İslami asimilasyonla birlikte ve ses kelime benzerliğinden, dolayı DÜNYA KAMUOYUNDA Alevilik = Şii İslam’ın bir kolu olarak 12 imam ve Ehlibeyte bağlanmak ıstenmiş doğru olmamakla birlikte bu dayatma büyük orandada başarılmıştır. İslam Halifesi, İmam Ali yandaşlığı şeklinde YANLIŞ bir algı oluşmuştur. Alevilikte olan kural kaideler kadın erkek eşitliği, saz söz semah dem cem gibi uygulamalar İslam’da yoktur, İmamların hiçbiride bunlara uymamıştır. İslam’da olan, cennet cehennem, Allah Kuran Peygamber anlayışı, İslam’ın 5 şartı, 32 farzı olan olgular. Alevilikte yoktur. Aleviler İslamda, Müslümanda değiller.
Alevilikte Cem ve Semah; Aleviler sosyal kültürel etik hukuksal inanç öğretilerini toplumsal birliklerini. Yılda birkaç defa yaptıkları Cemlerinde yaşayıp, yaşatırlar. Kadın erkek yaşlı genç herkesin katıldığı, eşit olduğu birbirine Can dediği. Hakk hizmetlerinin yürütüldüğü, delil uyandırılarak sazlı özlü sözler nefeslerle Zakirlerin ve Gulbanglarla Pirlerin verdiği öğütlerle İnsanın, bilimin, doğanın, paylaşımın sevginin kutsandığı, Lokma ve dem paylaşıldığı, kadın erkek birlikte semah döndüğü Cemlerde, canlar Enel-Hakk “Mansur” darına durup, yılda bir defa sorgu ve görgüden geçer (varsa bireysel ve toplumsal sorunları burdaki meydanda Pirler Ehil Canlar tarafında çözülür ) canlar özünü temizler ve aklanırlar.
Semah: Saz çalıp deyiş söyleyip kadın erkek birlikte, cem ve toplumsal anlamlı toplantılarda Semah dönen Alevilerin Hakkla Hakk olma biçimidir. Semah kelimesi; gökyüzünde uzayda gezme, müzik ve sözle öğrenme, evrende her şeyin hareket halinde olduğunun anlatımıdır. Bakın HÜDAİ bunu nasıl anlatır.
Bütün evren semah döner
Aşkından güneşler yanar
Aslına ermektir değer
Beş vakitle avunmayın.
Canan bizim canımızdır ,
Teni bizim tenimizdir ,
Sevgi bizim dinimizdir,
Başka dine inanmayız.
Hüda-i'yim hüdamız var
Dost elinden bademiz var
Muhabbette gıdamız var
Ölüm ölür biz ölmeyiz.
Evrenin bir dönüşümden geçtiğini, insanın aradığı (tanrıyı) kendinde kalbinde olduğu ve bulmasını sembolize eder. Alevilikte el (5 parmak) 5 sayısı kutsaldır ve 5 ana unsuru “hava ateş su toprak ve canı ( ruhu )” temsil eder. Semahta eller genelde yer, gök ve kalbe götürülür, (1. kapı hava ve 4 kapı toprak arsındaki Can yani tanrı insanın kalbindedir anlatılmış olunur. Bunların hepsinin birer sembolik anlamı vardır. Alevilerin kişisel olarak günlük uyması gereken bir tek kural vardır oda; EDEB li ( Eline Diline Beline sahip) olmak, Kendine reva görmediğini başkasına görmemektir. Aleviler “Amin” yerine AŞK ola derler . Aşk ola demek ben özümden sözüme bağlıyım anlamında ellerini önce kalplerine sonra dudaklarına ve sonra kemerlerine yani ikrarlarına götürüler. ( Kemer hem beli, hem musahiplik ikrarını temsil eder )
Alevi öğretisinden bazı deyimler: Her nearar isen kendinde ara. – Benim Kabem insandır. – Okunacak en büyük kitap insandır. – İlimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır. – Bilim bizim yolumuzdur. Sevgi bizim dinimizdir, başka dine inanmayız. – Kendine yapılmasını istemediğini başkasına uygulama. – Enel-Hak (gerçek, tanrı benim) gibi Deyim ve sözler. Alevi yoluna girmek isteyenler, ‘’Elime Dilime Belime (EDEB) sahibim, Kamili insanlık yoluna talibim. Olsun cemi cümle canlar şahidim. diye ikrar yani söz verirler. Bu deyimlerden de anlaşılacağı üzere, Alevi öğretisi dogmatik düşünceleri red eden, tüm bilimsel ve ezoterik düşünceleri kapsayan, sorgulayarak , anlıyarak, bilerek inanmaya dayalı, doğa, insan sevgi emeği ve paylaşımı kutsayan, insansal yaşamla doğrudan ilgili felsefi bir öğretidir. Aleviliğin toplumsal yapısı yaşamı ve özlemi bir Lokmayı Kırka bölüp paylaştığı, Rızalığı ve Razılığı önplanda tutan. “Kırkımız birimiz bizimiz kırkımız için”, der Cem erneleri. Yârin yanağından gayri her şeyin paylaşıldığı, Rıza şehridir. Baskı sömürü şiddet zorbalığın olmadığı, İnsanları ezmeden ezilmeden, eşit özgür barış içinde huzurlu, mutlu yaşadığı eşitlikçi, her Canın sorguladığı, tartıştığı vardığı bilgileri bilince çıkrarak, nasılki lokmasını eşit bir şeklde paylaşabiliyorsa, bilgiyide paylaştığı, paylaşımcı sosyal bir düzendir. Diyebiliriz.
Nefes Pirdendir.
Ali Koçak