Eymir; Oğuzların Üçok kolunun Dağhanoğulları boyundandır.Eymir adı Oğuz hanın 24 torunundan birinin ismidir. Oğuz eli 24 boydan meydana gelmektedir. Oğuz hanın torunlarının her biri bir boya baş olup kendi adlarını vermişlerdir. Eymir boyuda bunlardan biridir. Anlamı ise son derece iyi ve zengin demektir.Oğuzlar merkezi Orta Asya’nın güneyinde olan Türk halkalarının en sonuncusudur. Birçok halklara kendi dilini,kültürünü, adetini veren Oğuz han Tanrı’ya inanmış, İslam dinini kabul etmiş büyük bir millettir.Rivayete göre Oğuz han 50 yıl muharebe yapmış, çok ülke fethetmiş, bu sırada evlenmiş, altı oğlu, 24 torunu olmuştur. Oğullarını Bozok ve Üçok diye adlandırması şöyle olmuştur: Altı oğlu ava gitmiş üç büyük oğlu (Günhan,Ayhan, Yıldızhan) babalarına av dönüşü bir altın yay getirmiş hediye etmişler. Oğuz han onlara Bozok ismini vermiş; üç küçük oğlu(Gökhan, Dağhan,Denizhan) Oğuz han’a üç altın ok getirmişler hediye etmişler bunlara da üçok’lar demiştir. Bozok boylarında hükümdarlar yetiştiği halde Üçoklar’da hükümdar yetiştiren tek boy (Ali Yar Beğ Ester-Abad valisi) Eymir boyudur.
OĞUZHANIN NESİL AĞACI ŞEMASI
BOZ-OKLAR
GÜNHAN AYHAN YILDIZHAN
Kayı Yazır Avşar
Bayat Döğer Kızık
Alkaravlı Dodurğa Beğ-dili
Kara-İvli Yaparlı Karkın
ÜÇ-OKLAR
GÖKHAN DAGHAN DENİZHAN
Bayındır Salur Yiğdir
Beçene Eymir Bügdüz
Çavuldur Ala-yuntlı Yıva
Çebni Üregir Kınık
Eymirliler X. ve XI. yüzyılda Türkmenistan’ın Siridirya (Seyhan ve Ceyhan nehirleri Aral gölüne akan ) kıyılarında ve kuzeyinde yaşamışlar. 1071 Malazgirt muharebesinin kazanılmasından sonra Türkler Anadolu’ya gelmeye başlayınca Eymirlilerin bir bölümü de oymaklar halinde Anadolu’ya göç etmişlerdir.Göç etmeyen Eymirliler de Türkmenistan’da yaşamaya devam etmişlerdir. Oymaklar halinde göçle gelen Eymirliler obalar ve çadırlar halinde Anadolu’nun çeşitli yerlerinde toplam 71 yerleşim yerine Eymir, Eymirler, Eymür, Eymürcek, Küçük Eymür, Büyük Eymür, Eymür Tayı, Eymür Viran,Yaka Eymür,Uşak Eymür, Eymirlü Kışlası, Eymir Bağı, Eymür Hanlu, Eymir Hisar, Emir, Emirler, İymir isimleri ile dağılmışlardır.(71 yerleşim yeri ile beraber Malatya Arguvan Eymir köyü 14 vergi nüfuslu yani 14 erkek yetişkin olarak vergi verecek durumda görünmektedir. Mevcut listede vardır. ) Ayrıca Gazi Üniversitesi Kanuni Devri Malatya Tahrir defterinde (1560) yılına ait Doç. Dr. Refet Yinanç Yrd. Doç. Dr. Mesut Elibüyük’ün araştırma ve incelemelerine göre 1530 yılında Arguvan Eymir Köyü ile ilgili şu bilgilere yer verilmiştir.
DİĞER EYMİR KÖYLERİ:
Darphane kayıtlarına göre 18 yerleşim yeri, ayrıca diğer 8 yerleşim yeri toplam 26 yer şunlardır:
Darphane köy mühür kayıtlarına göre:
1.Malatya, Arguvan
2.Malatya,Arapkir
3.Amasya,Suluova
4-Amasya, Merzifon
5.Tokat,Reşadiye
6.Ankara,Nallıhan
7.Antalya,Elmalı
8-Bolu,Gerede
9-Bursa,İnegöl
10-Çorum,Merkez
11-Kastamonu, Merkez
12-Kütahya,Altıntaş
13-Samsun,Havza
14-Sinop,Gerze
15-Sivas,Hafik
16-Sivas,Kangal
17-Sivas,Zara
18-Denizli,Merkez
Diğer ilaveler:
1- Kastamonu Daday
2-Giresun Tirebolu
3-Yozgat sorgun
4-Denizli çal
5-Aydın Karacasu Ata Eymir
6-Denizli Karacasu veya Babadağ
7-Aydın Merkez İlçe-Dağ Eymiri
8-Aydın merkez İlçe-Ova Eymiri
ARGUVAN EYMİR KÖYÜNÜN YERLEŞİMİ:
XV. yüzyılda gelen boy 4 çadırla bugünkü adıyla Eymircik mevkiine gelmişler, bir süre sonrada yerleşime daha uygun gördükleri bugünkü yerine yerleşmişlerdir.Köyün tahmini 600 yıllık geçmişi olduğu varsayılmaktadır.İlk gelenler yerleştikten sonra çevresindeki bazı mezralarda köye yerleşmişlerdir.Önceleri hayvancılıkla daha sonrada tarımla geçimlerini sağlamışlardır. Köye ilk gelenler yerleşimden ve kıymetli arazilerden de anlaşıldığına göre Deherli ve Emiruşağı kabilesidir.Deherli kabilesi üç kardeş olan
1-Arzumanoğlu (Koca arzuman)
2-Alhanoğlu
3- İmirhanoğlu Deherli kabilesi olarak anılmışlardır.
Köyün diğer büyük kabilesi olan Emiruşağı kabilesi rivayete göre Kuruttaş köyünün güneyinden Albadan (çaypınar tarafı) diye bilinen bölgede Mengesenler diye bilinenlerinde yaşadığı yerden küçük bük büyük bük denilen mevkiden gelmişlerdir. Bu yörede halen harabeler mevcut durumdadır.
Eymir köyüne ilk gelenler
1. Arzumanoğlu-Arzuman evi (Koca Arzuman)
2. Alhanoğlu-Veliefendiğil
3. İmirhanoğlu-Nazarevi
4-Albadan küçük bük büyük bük mevkiinden gelenler Emiruşağı kabilesi.
Daha sonra gelenler
1.Tokattan ve Gözeden gelenler-Ayasanuşağı
2.Kuyucaktan gelenler- Yağbuşağı,
3.Enelkolundan gelenler- Bayramuşağı,Allahverdigil Kars’tan gelenler Bayramuşağı’nın bir koludur.
Eymir köyü eskiden nahiye imiş. (Hükümet konağı,Caminin önü,Darağacı gibi yerleşim yerlerinin işaretleri vardır.) 66 köy Eymir’e bağlı imiş arazi tapuları,kütükleri Keban’da kayıtlı iken bilahare de eski Tahir (şimdiki Arguvan) nahiyesine bağlanmış.Tahir nahiyesi ilçe olunca Arguvan ismini almıştır ve halen 46 köyün bağlı olduğu ilçedir.Eymir Arguvan ilçe merkezine 10 km mesafede olup kuzeyinde Kızık köyü, doğusunda Mıneyik köyü, batısında Kuşu köyü, güneyinde Akören ve Bozan köyü bulunmaktadır.Eymir Arguvan köylerinde bol suyu ve doğal güzelliği ile ilgi çekmiştir.Eymir köyü gereksinimlerini kendi karşılayacak durumda olduğundan şehre fazla ihtiyaç olmamıştır.Kültür ve sanatta örnek bir köy olmuştur. Örnekler verirsek köyde duvar ve taş ustalığı,marangozluk,culfa(dokuma ustaları) ve atölyeleri, ayakkabı tamir ve yenisini yapan ustalar, demirciler, kalaycılar, sobacılar, tenekeciler, berberler, saban ustaları, palan diken ustalar, terziler,nalbantlar, değirmenciler, değirmen taş ustaları’nı sayabiliriz.Günümüzde bazı sanat kolları işlevini kaybetmiş yerine yeni gelişen sanat dallarına bırakmışlardır.
Eymir 1962 yılında ki depremde yörep eteklerine yeni evler yapılmıştır. Köyün yayla olarak kullanılan Çayın Başı diye bilinen mevkiindeki kaynak suyu Arguvan ilçe merkezine Eymir ve civar köylerin mağdur edilme pahasına borularla götürülmüştür. Ancak buna rağmen köy ilgi ve çekim merkezi olmaya devam etmiştir. Köyde iki adet Değirmen, iki adet Atölye, iki Bakkal, İlköğretim Okulu ve Sağlık Ocağı faaliyet göstermektedir. İçme suyu evlerde olup, kanalizasyon şebekesi mevcuttur.Telefon santralı hizmet vermektedir. Köy ana yolu asfalttır. Köyde eskiden beri kurulan civar köylerinde yararlandığı Pazar artık kurulmamaktadır.
Eymir’de hayvancılık ve tarımla uğraşılmaktadır. 24 bin dönüm arazisi olan köyümüz araziler miras v.b. gibi bölünmeler nedeni ile küçülmüş. Buna rağmen tarım devam etmekte buğday,nohut ekilmektedir. Meyvecilikte Elma ve Kayısı önem taşımaktadır.
Eymir Köyü nüfusu, geçmişteki kentlere göç nedeni ile azalmış olmasına rağmen Arguvan yöresine bakıldığında en kalabalık köylerden birisidir. Son dönemlerde özellikle emekli olan köylülerden köye dönenler olmuş, yeni evler yapılmış,eski evler onarılmış, çatısız ev yok denecek kadar azalmış, köyde hareketlilik sağlamıştır.
Eymir’de okuma yazma oranı Türkiye ortalamasının üstünde olup %98-99 civarındadır.Yaşlılarımız arasında bile sayısı üç beş kişiyi geçmeyecek kadar okur yazar olmayan vardır. Yaşlılarımız dahi en az ilkokul mezunudurlar.Bunun sebebi ise harf devrimi yapılır yapılmaz köyümüzde yeni Türkçe eğitim ve öğretime geçilmiştir.
Bu günkü durumda köylülerimiz mesleki olarak da Öğretmen,Doktor, Mühendis, Bankacı,Ebe ,Hemşire,Muhasebeci,Özel şirket yöneticileri,Bürokratlar Memur,Sanatkarlar ve İşçi ağırlıklıdır. İş adamı ve Esnafımız az sayıdadır. Eymir köyü dışında Malatya merkez ve İstanbul başta olmak üzere Ankara, İzmir, Mersin, Adana, Elazığ, Antalya, Gaziantep, Tekirdağ, Çorlu, Sivas, Bursa, Aydın, Manisa gibi illerde ayrıca Almanya, Amerika, Kanada, Hollanda, Fransa gibi ülkelerde yaşayan Eymirliler de mevcuttur.
Eymir’de yetişen önemli insanlardan birisi halk ozanı Aşık Bektaş KAYMAZ’dır. 1913-1978 yılları arasında yaşamıştır. AĞIT isimli önemli eserlerinin bulunduğu kitabı mevcuttur. Eymir’de yetişmiş insanlardan biriside merhum Süleyman EFE’dir. Bir süre avukatlık ve hakimlik yaptıktan sonra Malatya senatörü olarak TBMM görev yapmıştır.
Ersoy EREN
Kaynak: www.eymir.com