(1787 - 1845): Şair. Yozgat'ta doğdu. Ayıntabîzade Kadı Mehmed Efendi'nin oğludur. Özel hocalardan ders gördü. Bir süre Yozgat ayanı Cebbârzâde Süleyman Bey' in divan kâtipliğini yaptı. Sonra İstanbul'a gelerek amcası Reisülküttab Mustafa Mazhar Efendi'nin yardımıyla Divan-ı Hümayûn Kalemine girdi (1814). 1825'te âmedciliğe, 1827'de beylikçiliğe, 1832'de de reisülküttâblığa getirildi. Bu dairenin adı Umûr-ı Hariciye Nezaretine çevrilince ilk hariciye nazırı oldu (1835). 1836 yılında azledilmişse de, rakibi Pertev Paşa'nın Mülkiye Nâzırlığından azli üzerine onun yerine bu göreve getirildi. Altı ay kaldığı görevinde, nezaretin adını "dahiliye" olarak değiştirdi. 1839'da Abdülmecid tahta çıkınca Kocaeli mutasarrıflığına tayin edildi. Ancak 1840'ta Edirne'ye sürüldü; burada muhakeme edilerek iki yıl sürgün cezasına çarptırıldı. Cezası bitince Bursa'da oturmasına izin verildi. Şehzâde Abdülhamid'in doğumu münasebetiyle Abdülmecid'e sunduğu bir tarih manzumesi sayesinde 1842'de İstanbul'a döndü. İki yıl sonra hacca gitti. Dönüşünde İskenderiye'de hastalanarak öldü. Orada Danyal peygamberin türbesi yakınına gömüldü.
Âkif Paşa, edebiyatımızda Adem Kasidesi ile şöhret bulmuştur. Kasidesinde sürgünken içine düştüğü bunalımların etkisi hissedilir. Tanzimat döneminde yaşamakla beraber zihniyet bakımından eskiye bağlı idi. Adem Kasidesi'nin dışında, ölen torunu için hece vezniyle yazdığı Mersiye, Şeyh Müştak'a Mektup ve Tabsıra'sı devrinde etkili olmuştur. Mersiye'sinin dışındaki şiirleri divan şiiri tarzındadır.
Eserleri: Münşeât-ı el-Hac Âkif Efendi ve Divançe (1843; M. A. Yekta Saraç-Fatih Andı yayınladı: "Âkif Paşa Divançesi", İlmî Araştırmalar, C. 4, İstanbul 1997, s. 135-178.), Tabsıra (4. bs., 1883), Eser-i Âkif Paşa (1873), Muharrerât-ı Hususiyye-i Âkif Paşa (Yay. Ebüzziyâ Tevfik, 1884), Risâletü'l-Firâsiyye ve's-Siyâsiyye (Arapça'dan tercüme).
Doç. Dr. Ali İhsan Kolcu'nun kitabı: Türk Şiirinde Yokluk Fikri: Âkif Paşa'nın Adem Kasidesi (2002)