Aka Gündüz

1885 yılında Rumeli, Alasonya kasabasında doğdu. Serez, Selanik ve İstanbul'da tahsil gördü; Galatasaray, Edirne ve Kuleli Askerî idadîlerinde okudu. Harbiye'nin...

1885 yılında Rumeli, Alasonya kasabasında doğdu. Serez, Selanik ve İstanbul'da tahsil gördü; Galatasaray, Edirne ve Kuleli Askerî idadîlerinde okudu. Harbiye'nin ikinci sınıfında iken siyasete karıştığı için okuldan atıldı ve tekrar Selanik'e döndü. Sonra Paris'e gitti; orada Collège de France, Paris Güzel Sanatlar Okulu ve Hukuk Fakültesinde iki buçuk yıl çeşitli derslere devam etti. İstanbul'a döndü. Hariciye gümrüğünde bir vazifeye tayin edildiyse de burada çok kalmadı; Selanik'e sürgüne gönderildi. 31 Mart Vak'asında Hareket Ordusu ile birlikte İstanbul'a geldi (1909). Adana valisi olan Bahriye Nazırı Büyük Cemal Paşa'nın maiyetinde Adana'ya giderek 14 ay Adana Vilâyet Meclis kâtipliğinde bulundu. Adana vilâyet gazetesinde yazıları çıktı. İstanbul'a gelince yazı hayatına atıldı. İstanbul'un işgali üzerine İngilizler tarafından Malta'ya sürüldü. Sürgün dönüşü Ankara'ya gitti ve Millî Mücadeleye katıldı. Ankara'da Kâzım Paşa ile, İstanbul'da yayınlanan Millî Mücadele aleyhtarı Peyam-Sabah'a karşı Anadolu'da Peyam-ı Sabah gazetesini çıkardı. 1932-1946 yılları arasında Ankara milletvekilliği yaptı. Ankara'da 6 Kasım 1958 tarihinde öldü.

Aka Gündüz henüz 16 yaşındayken Edebiyat-ı Cedide şairleri tarzında şiirler yazarak edebiyat dünyasına girdi. Enis Safvet, Avni, Muallim ve Serkenkebîn takma adlarıyla edebî ve mizahî şiirler ve yazılar kaleme aldı. 1908 yılında Selanik'te haftalık çıkardığı Kadın gazetesinde Seniha Hikmet adıyla şiirler ve makaleler yazdı. Karagöz gazetesinin başyazarlığını yaptı. Ubeydullah Efendi ile Hak Yolu adlı bir akşam gazetesi çıkardı. İstanbul'a döndüğünde Ercüment Ekrem Talu ile Alay adlı mizahî dergiyi yayınladı. Aka Gündüz, şiir, hikâye roman, mizah, fıkra, oyun dallarında 70'e yakın eser vermiştir.

Aka Gündüz, imparatorluktan millî devlete geçiş döneminin romanlarını yazdı. Rumeli'de düşman elinde kalan Türk topraklarının karşısında duyduğu ıstırabı dile getirdi. Sosyal muhtevalı roman ve hikâyeleriyle de halkın karşılaştığı ve karşılaşabileceği meseleleri işledi. Aka Gündüz'ün şiirlerinden bazıları bestelenmiştir.

Şiirleri: Bozgun (1913). Hikâyeleri: Türk Kalbi (1913), Kurbağacık (1919), Bu Toprağın Kızları (1927), Hayattan Hikâyeler (1928), Sarı Zeybek (1936). Romanları: Dikmen Yıldızı (1928), Odun Kokusu (1928, Odun Kokusundaki Hicret adıyla, 1938), Tank-Tango (1928), İki Süngü Arasında (1929), Yaldız (1930), Çapkın Kız (1930), Aysel (1932), Ben Öldürmedim (1933), Onların Romanı (1933), Kokain (1933), Üvey Ana (1933), Üç Kızın Hikâyesi (1933), Aşkın Temizi (1937), Çapraz Delikanlı (1938), Zekeriya Sofrası (1938), Mezar Kazıcıları (1939), Giderayak (1939), Yayla Kızı (1940), Türk Duygusu (Mensure, 1941), Bebek (1941), Bir Şoförün Gizli Defteri (1943), Sansaros (1945), Eğer Aşk (1946), Bir Kızın Masalı (1954). Oyunları: Muhterem Katil (1914), Yarım Türkler (1919), Beyaz Kahraman (1932), Yarım Osman (1933), Mavi Yıldırım (1933), O Bir Devirdi (1938). Çocuk Kitapları: Gazi'nin Gizli Ordusu (1930), Demirel'in Hikâyeleri (1930), Meçhul Asker (1930), Köy Muallimi (1932), Yılmazların İkizleri (1932).

Abide Doğan'ın Aka Gündüz adlı kitabında yazarın hayatı ve eserlerini yazmıştır (1989).

Yazarlar ve Şairler Haberleri

Bülent TEKİN
Nevzat Çelik
Unutulmuş bir Kürt ve Alevi aydını: Doğan Kılıç
Gülten Akın
Azmîzâde Hâletî