Ruhi Su (1912 - 1985)

Dinleyin arkadaşlar 
Bir atasözümüz var 
Biri yer biri bakar 
Kıyamet ondan kopar 

Kıyamet dedikleri 
Ha koptu ha kopacak 
Yoksuldan halktan yana 
Bir dünya kurulacak 

Görmüşler ileriyi 
Atalarımız demek 
Herkese yeter dünya 
Herkese yeter ekmek 

Mehmet Ruhi Su, 1912 yılında Van'da doğdu. Memur olarak çalışan babasının tayini ve ataması vesilesiyle Van'a yerleşti ve çocukluğunun büyük bir bölümünü burada geçirdi. Genç yaşlarda babasını ve kısa zaman sonra da annesini kaybetti.

Çocukluğunun geri kalan ve gençlik yıllarını yanlarına verildiği yoksul bir aile ve daha sonra da öksüzler yurdunda geçirdi. Bir ara İstanbul'da askeri okullarda okudu, ancak müzik sevgisi onu yeni arayışlara itti. Adana Öğretmen Okulu'nda okurken, Ankara'ya Müzik Öğretmen Okulu'na (Musiki Muallim Mektebi) girmeyi başardı.1942de Ankara Devlet Konservatuarını`nın Şan bölümünü bitirdi. Aynı yıllarda sırasıyla Ankara Cebeci İkinci Ortaokulu`nda sonra Hasanoğlan Köy Enstitüsü`nde müzik öğretmenliği yaptı. Cumhurbaşkanlığı Orkestrası’na seçildi, konservetuarın opera bölümünde de okudu ve daha sonra da Devlet Operası'nda çalıştı. Devlet Operası sanatçısı olarak, Bastien Bastienne, Satılmış Nişanlı, Madame Butterfly, Fidelio, Tosca, Yarasa, Aşk iksiri, Rigoletto, Figaro'nun Düğünü, Maskeli Balo ve Konsolos gibi operalarda rol aldı. Türk Opera Sanatı'nın temelinde Ruhi Su'nun da katkısı büyüktür.

Ankara Radyosu`nda onbeş günde bir yayınlanan türkü programları düzenledi; Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi`nde büyük bir koro oluşturdu.Aldığı klasik batı müziği eğitimi , ömrü boyunca kendini adadığı türkülerin yorum ve icrasına yaklaşımının kurumsal temelini oluşturdu.

Ruhi Su, sosyalist dünya görüşü nedeniyle 1952-1957 yılları arasında 1951 TKP tevkifatı dolayısı ile hapis yattı. 1960'ta İstanbul'da Taksim Belediye Gazinosu'nda sahneye çıkan Ruhi Su, bir yandan da halk türkülerini kaydedip, arşivleme görevini üstlendi. Bu arada radyoda da 'Basbariton Ruhi Su Türküler Söylüyor' anonsuyla sunulan bir radyo programı yaptı. Bu programlardan birinde söylediği "Serdari Halimiz Böyle N'olacak? Kısa çöp uzundan hakkın alacak" türküsü nedeniyle radyodaki işine son verildi.

Söylediği türkülerdeki siyasi vurgular yüzünden aleyhinde kampanyalar başlatılan ve işini kaybeden sanatçı, türküleri derleyip, yeniden yorumlama işine kendi başına devam etti. 1975'te Dostlar Korosu’nu kurdu. 1978'den sonra ürettiği kasetlerle halk müziğinin, yaygınlaşmasına büyük katkıda bulundu. Aydınlara türkü dinlemeyi öğreten kişi olarak da bilinir.

Ruhi Su, 12 Eylül yönetiminin engellemeleri yüzünden yurtdışında tedavi şansı bulamadı ve 20 Eylül 1985'te öldü. Mezarı İstanbul Zincirlikuyu'dadır. Ruhi Su'nun cenaze törenine binlerce kişi katıldı ve cenaze 12 Eylül döneminin ilk büyük kitle gösterisi haline dönüştü. Cenazede gözaltına alınan 163 kişi İstanbul siyasi şubede 15 gün süreyle gözaltında tutuldu.

Kendisi Alevi Deyişlerini okumuş, Pir Sultan'ın, Hatayi'nin ve diğer ozanların deyişlerini yorumlamıştır. Nazım Hikmet'in şiirlerini ilk besteleyenlerdendir. 1957'de hapisteyken söylediği Mahsusmahal adlı türküsüyle ünlendi.

Ruhi Su'nun sesini korumadaki hassasiyeti hakkında pek çok anlatı vardır. Bunlara göre Ruhi Su, sesine zarar vermemek için kuruyemiş ve çamaşır suyundan uzak dururmuş. Sorulduğunda, sesini korumadaki bu hassasiyetinin sanata ve dinleyenlere saygısından kaynaklandığını ifade edermiş.

Ruhi Su, ölümüne kadar 16 tane 45'lik plak, 11 uzunçalar çıkardı. Ölümünden sonra kurulan Ruhi Su Kültür ve Sanat Vakfı aracılığıyla eşi Sıdıka Su (ölüm 18 Ekim 2006) ve oğlu Ilgın Su özel arşivlerdeki ses kayıtlarından yararlanarak plak, kaset ve CD üretimini sürdürdüler. Vakfın merkezi Beyoğlu, İstanbul'dadır.

Sanatçı hakkında Ajans21 tarafından, Ezgili Yurek: Ruhi Su 1995 (24 dk) adında bir belgesel hazırlanmıştır. Bu belgesel Ruhi SU hakkında hazırlanan ilk belgeseldir. Bunun dışında Avusturya Belgeseli ve Ruhi Su Belgeseli (Hilmi Etikan) adlarında iki belgesel film de Ruhi Su Kültür ve Sanat Vakfı aracılığıyla gösterilmektedir.

Albümleri 

(1971) Seferberlik Türküleri Ve Kuvayi Milliye Destanı
(1972) Yunus Emre
(1972) Karacaoğlan
(1972) Pir Sultan Abdal
(1974) Şiirler - Türküler
(1974) Köroğlu
(1977) El Kapıları
(1977) Sabahın Sahibi Var
(1993) Semahlar
(1993) Çocuklar, Göçler, Balıklar
(1993) Zeybekler
(1986) Pir Sultan'dan Levni'ye
(1993) Ezgili Yürek
(1993) Ekin İdim Oldum Harman
(1987) Kadıköy Tiyatrosu Konseri I
(1987) Kadıköy Tiyatrosu Konseri II
(1988) Beydağı'nın Başı
(1988) Dadaloğlu Ve Çevresi
(1989) Huma Kuşu Ve Taşlamalar
(1990) Sultan Suyu "Pir Sultan Abdal'dan Deyişler"
(1991) Dostlar Tiyatrosu Konseri (Sümeyra Çakır İle Birlikte)
(1992) Ankara'nn Taşına Bak
(1993) Uyur İken Uyardılar
(1994) Barabar
(1995) Aman Of

ELLERİNDE PANKARTLAR
 
Ellerinde pankartlar 
Gidiyor bu çocuklar 
Kalkın ayağa, kalkın 
Gidiyor bu çocuklar 

Bu pazar, kanlı pazar 
Dert yazar, derman yazar 
Kalkın ayağa, kalkın 
Gidiyor bu çocuklar 

Bu meydan kanlı meydan 
Ok fırladı çıktı yaydan 
Kalkın ayağa, kalkın 
Biz şehirden, siz köyden 

ŞİŞLİ MEYDANI'NDA ÜÇ KIZ
 
Şişli Meydanı'nda üç kız 
Biri Çiğdem, biri Nergis 
Vuruldular güpegündüz 
Sorarlar bir gün, sorarlar 

Sabahın bir sahibi var 
Sorarlar bir gün sorarlar 
Biter bu dertler, acılar 
Sararlar bir gün, sararlar 

Bin dokuz yüz yetmiş yedi 
Unutulmaz yılın adı 
Bir Mayıs bayramı idi 
Sorarlar bir gün, sorarlar 

Sabahın bir sahibi var 
Sorarlar bir gün sorarlar 
Biter bu dertler, acılar 
Sararlar bir gün, sararlar 

Beş yüz bin emekçi vardık 
Taksim Meydanı'na girdik 
Öyle bir İstanbul gördük 
Sorarlar bir gün, sorarlar 

Sabahın bir sahibi var 
Sorarlar bir gün sorarlar 
Biter bu dertler, acılar 
Sararlar bir gün, sararlar 

Al gözlerim seyir eyle 
Birin bırak, birin söyle 
Bu yeryüzü ilk kez böyle 
Bir İstanbul görüyordu 
Kucaklayıp sarıyordu 

Söz ve Müzik: RUHİ SU