Munzur'u korumaya kararlılar

Tunceli Dernekleri Federasyonu, Munzur deresini yok edecek altı baraja karşı 10 ekimde mitinge hazırlanıyor. Dersimliler, açtıkları iki davadan birini AİHM’e taşırken Malatya İdare Mahkemesi’nde açılan davada bilirkişi incelemesi ve keşif yapılacak

Dersimliler, 10 Ekim 2009 tarihinde Munzur Projesi kapsamı içerisinde yer alan altı baraj ve sekiz hidroelektrik santralı (HES) yapımına karşı Tunceli merkezinde büyük mitinge hazırlanıyor. Munzur Aydın ve Sanatçılar Platformu, Tunceli Dernekleri Federasyonu, Munzur Çevre Derneği’nin ortaklaşa düzenleyeceği mitingde Türkiye’nin en eski ulusal parklarından biri olan Munzur Vadisi Milli Parkı içerisindeki Munzur deresi üzerinde yapılacak barajların Tunceli’nin doğasını, bitki ve hayvan varlığını yok edeceği, iklimi olumsuz etkileyeceğini öne sürülüyor.

Uzunçayır Barjı su tutuyor

Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından 1960 yılında planlanan Munzur Projesi, 1987 yılında projenin tamamlanmasıyla bitiyor. 1998 yapım kararı alınan proje, enerji amaçlı Uzunçayır, Akyayık, Kaletepe, Bozkaya, Pülümür, Konaktepe barajları ile Mercan ve Konaktepe I ve  II HES’i kapsıyor. Her biri 125 metre yüksekliğinde baraj duvarlarıyla Munzur deresini baştan başa kaplayacak olan barajlar ile HES’lerin toplam kurulu gücü 384 megavat olacak ve yılda 1571 gigavat elektrik enerjisi üretmesi planlanıyor. Proje kapsamında yalnızca Uzunçayır Barajı’nın yapımı tamamlandı ve geçen ay su tutmaya başladı. Mercan HES ise yapım aşamasında.

Öte yandan, Konaktepe Barajı ile Konaktepe I ve II HES hakkında iki dava açılmış durumda. Türkiye ile ABD hükümetleri arasında 26 Şubat 1998’de imzalanan ikili işbirliği anlaşması ve 10 Eylül 1998 tarihli Bakanlar Kurulu kararıyla yapım kararı alındı. Bu karara dayanarak Konaktepe Barajı ve HES’leri, 125 milyon dolara ABD’li Stone and Wabster International Corporation önderliğindeki, içerisinde ABD’li VA Tech Elan, VA Tech Vúst MCE, Avusturyalı Strabag ile Türkiye’den ATA İnşaat, Soyak Uluslararası İnşaat şirketlerinin oluşturduğu konsorsiyuma verildi.

Bu arada, Konaktepe Barajı ile HES’leri için 5 Haziran 2001 tarihinde Barajlar ve Kültürel Miras İzleme Kurulu Kurucu Üyesi Avukat Murat Cano ile beş Dersimli, projenin ÇED raporu yapılmadan ihale edildiği, yapılması halinde Tunceli doğasını yok edeceği, iklimini değiştireceği, ayrıca Dersimlilerin kutsal saydığı bölgede bulunan başta Munzur Baba olmak üzere birçok kutsal alanı sular altında bırakacağı, yerleşim yerleri arasında iletişimin kopacağı, ayrıca arkeolojik değerleri yok edeceği, ulusal park sınırları içerisinde bulunan birçok endemik bitki ile hayvan varlığını yok edeceği iddiası ile Bakanları Kurulu kararının iptali için Danıştay 10. Dairesi’nde dava açtı.

Danıştay önce iptal etti

Davacılar ayrıca, dava dilekçelerinde bu barajlardan elde edilecek elektrik enerjisinin Türkiye’nin yıllık üretiminin yüzde 1’inden az olduğunu, toplam sekiz HES’ten yılda 80 milyon dolar kazanç sağlanacağını, yörede hayvancılık ve doğal korumaya yatırım yapılması halinde yıllık 1 milyar dolar gelir elde edilebileceğini iddia etti. Danıştay 10. Dairesi de 5 Temmuz 2005’te oybirliği ile verdiği kararda, “ÇED raporu hazırlanmaksızın ve projenin bulunduğu yerin milli park sınırları içinde olması nedeni ile bu konudaki mevzuat da gözönünde bulundurulmak suretiyle kapsamlı bir çalışma yapılmaksızın, baraj ile HES projelerinin yürürlüğe konduğu” gerekçesiyle projeyi iptal etti.

DSİ ise davayı temyiz etti. Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu da 23 Şubat 2006’da toplanarak davayı karara bağladı. Duruşmada 11 üyenin “davanın hem koruma hem Bakanlar Kurul kararı iptali gerektirdiği için 6. ve 10 dairelerinin ortak toplantısında yeniden görüşülmesi” istemini de reddederek, 18 üyenin oyuyla Danıştay 10. Dairesi’nin kararını “Dava konusu baraj ve HES’lerin ÇED Raporu hazırlanmaksızın Bakanlar Kurulu kararının ve zımni red işleminin iptali yolunda hukuki isabet görülmemiştir” gerekçesiyle iptal etti.  Dava, AİHM’e taşıdı.

Bilirkişi yerinde inceleyecek

Cano ve arkadaşları, Munzur Projesi kapsamında yapılacak baraj ile HES’ler için Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 24 Ekim 2001’de verdiği “Proje alanında tarihî ve doğal mirasa konu değerler yoktur” kararına karşı Malatya İdare Mahkemsi’nde de dava açtı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’na karşı açılan davada mankeme, 4 Haziran 2006 ‘da verdiği ara kararda, oybirliği ile uyuşmazlığa konu alan milli park sınırları içerisinde keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verdi.

Taraf/İBRAHİM GÜNEL - Istanbul - 07.10.2009