Kardeşliğin Bayramı

Mevlüd Oruç*

ANTAKYA’nın Samandağ ilçesinde Evvel Temmuz Festivali, 10 yıldan beri her yıl temmuz ayının ikinci haftasında kutlanıyor.

ANTAKYA’nın Samandağ ilçesinde Evvel Temmuz Festivali, 10 yıldan beri her yıl temmuz ayının ikinci haftasında kutlanıyor. 2000 yılında bir günlük ve birkaç etkinlikle Samandağ sahilinde başlayan Evvel Temmuz festivali etkinlikleri “Kervan yolda dizilir” süreci ile her yıl daha çok zenginleşti ve olgunlaştı.

MÖ 3000’li yıllara dayanan geçmişi ile 5 bin yıllık Evvel Temmuz bayramımız, festivalimizin biçim ve içeriğinde belirleyici oldu. Gelenek ve bayramlarımızın çoğu doğu takvimi olarak bilinen Rumi takvime göre kutlanır. Evvel temmuz bayramımız da Rumi takvime göre temmuz ayının 1. günü olan 14 Temmuz günü (Arapça Evvel Şehr) kutlanır. 13 Temmuz akşamı (Rumi takvime göre haziran ayının son günü-Arapça Ehır Şehr) başlayan bayramlaşma, 14 Temmuz günü de devam eder. Sümerlerin çoban tanrısı Dumuzi’nin Samilerdeki adı Temmuz’dur. Temmuz ayına da adını verir. Suriye ve Anadolu’da Attis’e ve Adonis’e, Yunanlılarda Uranüs, Avrupa’da Ostar’a dönüşen, bitkilerin ölen ve yeniden dirilen tanrılarıdır. Hasat, bolluk, bereket bayramı. Hristiyanlık sonrası Ester’e (Paskalya) dönüşür. Bu tanrının karısı da var. Sümerlerde İnanna, Samilerde İştar, Mısır’da İsis, Hitit’te Hepat, Yunan’da Artemis, Demeter ya da Afrodit, Roma’da Venüs, Anadolu’da Kibele, Kürtlerde Star, Antakya’da bereket, bolluk, iyilik ve şans tanrıçası Antakya Tyche (Vatikan müzeleri) adını taşıyarak, yüzyıllar boyu çeşitli toplumların efsanesinde yaşadı. Bu öykülerde Habil ile Kabil’i, Leyla ile Mecnun’u da görebilirsiniz. Musevilerde Astarte, Hristiyanlarda İsa’nın yeniden dirilişi, Kuran’da birçok ayette izleri olduğu iddia edilen “Bereket Kültü”, Asi nehri’nin denize döküldüğü yerde Evvel Temmuz bayramı olarak yeryüzüne çıkıyor. Evvel Temmuz bayramımızın Nusayri inancındaki adı “İyd el-Havariyün”.

Bütün uygarlıkların içinden geçen; onların izlerini, emeğini taşıyan tarihi eseri, arkeolojik damarı işleyip ülkemize ve bütün dünyaya daha iyi tanıtmak amacındayız. Halkımızın gelenek ve göreneğine, bayramına aykırılık teşkil etmeyecek etkinliklerle zenginleştirmeye çalışıyoruz. Sivil toplum kuruluşlarının desteği ve organizasyonu ile yapılan festivalimizin, sivil ruhunu korumaya çalışıyoruz. 5 bin yıllık bayramımızın ve 10 yıllık festivalimizin devamlılığını ve canlılığını yitirmemesinin nedeni, bu sivil ruhun sürekliliği ve canlılığına bağlıdır. Evvel Temmuz festivali, Antakya Samandağ yöremizin, ülkemizin kültürel, sanatsal, ekonomik gelişimi ve tanıtımı için önemsediğimiz bir katkısıdır. Alevi, Sünni, Hristiyan, Ermeni, Türk, Arap yan yana barış ve hoşgörü kültürü ile kardeşlik festivali Evvel Temmuz, ilçemizin doğal bir medeniyetler korosu, ittifakı, buluşmasıdır.

Evvel Temmuz; Arabız, Ermeniyiz, Türküz, Kürdüz ama Türkiyeliyiz festivalidir. Evvel Temmuz; Aleviyiz, Sünniyiz, Hristiyanız ama inanç özgürlüğü, din ve vicdan hürriyeti şiarımızdır festivalidir. Arapça, Ermenice ve Türkçe müziğin, Samandağ oyunu olarak bilinen Pinaki, geleneksel yemeğimiz Hrisi, Samandağ ipeği Harir, defne sabunu Ğar, Boğma rakı Tini ve Samandağ şarabı İmbit vb. orijinal mekanı olan Samandağ ilçemizin orijinal festivalidir. Hristiyan adının ilk verildiği yerin, dünyanın ilk kilisesi Sen Piyer mağara kilisesi’nin, Habibi Neccar camii ve kapı komşuları Havra’nın festivalidir. Çan, Ezan, Hazan ve Hz. Hıdır’ın festivalidir. Ülkemizde tek Ermeni köyü Vakıflı köyümüzün, binlerce yıllık Musa ağacının, dünyanın ilk tüneli mühendislik harikası Titus ve Vespespiyanus tüneli’nin, Guinness rekorlar kitabı’na da geçen St.Simon Manastırı’nın, mozaik alanında dünyada ikinci olan Antakya müzesi’nin festivalidir. İnanç ve kültürel asimilasyon politikalarına, inkara, savaşa, ölüme, doğanın ve tarihin tahribatına karşı kültürel ve inanç zenginliğinin, kardeşliğin, barışın, doğanın, tarihin, yaşamın, hayatın direnişinin festivalidir.

Hasat, bolluk, bereket bayramımızın kutlanma yeri, Samandağ sahili ve Hz. Hıdır’ın makamıdır. 1980 darbesi ile bayramlardan, inançlardan hatta eğlence ve mutluluktan korku duyanlar, Evvel Temmuz bayramında deniz kenarına ve Hz. Hıdır makamına gidişi yasakladı. Ama halk inancından ve bayramından vazgeçmedi. Müzik konserleri ile birlikte dünya ve ülkemiz gündemi ile ilgili paneller, söyleşiler bu yılki programımızda da yer alıyor. Festivalin bütün etkinlikleri kumsalda ücretsiz izlenebilecek. Dünyanın en uzun üçüncü kumsalında, Akdeniz akşamlarını temmuz ayında müzik ve kültür-sanat tadında yaşayabilmek için Evvel temmuz bayramına, festivaline bekleriz.

* Akdeniz Kültür ve Dayanışma Derneği yönetim kurulu üyesi

EVRENSEL - 09.06.2009