Kapitalizmin sonu mu geldi? 

“Bırakın yapsınlar bırakın batsınlar” denmedi, kapitalizm ağır yara aldı

ABD’de yaşanan ekonomik kriz ve Bush Hükümeti’nin 700 milyar dolarlık kurtarma paketi “Kapitalizmin sonu mu geldi?” tartışmasını başlattı. Dünya liderleri kapitalist sistemi yerden yere vuruyor. Saygın yaygın organlarındaki başyazılarda kapitalizmin geleceği tartışılıyor ve yeni model arayışları gündeme getiriliyor.

Dünyanın ekonomik, siyasi ve askeri anlamdaki süper gücü Amerika’nın tahtı hiç bu kadar kuvvetli sallanmamıştı. Batan bankalar, işsiz kalan binlerce kişi ve Bush yönetiminin ekonomiyi yeniden rayına oturtmak için eşi görülmemiş 700 milyar dolarlık kurtarma paketini onaylatma girişimleri ekonominin babası Adam Smith’in 1776’da Wealth Of Nations ile başlattığı “Kapitalizm ve serbest piyasa ekonomisi en mükemmel sistemdir” ekolünün gözden geçirilmesi gerekliliğini doğurdu.

En büyük darbeyi vurdu

ABD’nin arka bahçesinde olmasına rağmen sosyalizmin kaleleri olan Venezuela, Bolivya, Küba gibi ülkelerin liderleri Amerikan ekonomisindeki krizi büyük bir keyifle izlerken, ABD Hazine Bakanı Hanry Paulson’ın Meclis Başkanı Nancy Pelosi’nin önünde diz çöküp, “Ne olur bu paketin kabul edilmesini sağlayın” sözleri çaresizliğin en büyük göstergesi oldu. Kapitalist sisteme en büyük darbelerden birini de iktidara geldiğinden beri ABD’nin en yakın müttefiki olduğunu söyleyen Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy vurdu.

Sarkozy: Yeni sistem kurulsun 

Sarkozy, “çılgınlık” olarak nitelendirdiği günümüz kapitalist sisteminin eşitsizliği yaydığını, spekülasyonu teşvik ettiğini ve orta sınıfı bitirdiğini belirterek “Yeni bir kapitalist sistem kurulsun” çağrısı yaptı. Fransız lider, “Piyasalar her zaman haklıdır görüşü artık bitmiştir. Yeni ve ahlaki bir kapitalist sistem kurulması için dünya liderleri İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Bretton Woods’ta olduğu gibi yeniden toplanmalı” dedi.

Alman Ekonomi Bakanı Peer Steinbrück, “Umarsızca kâr peşinde koşmanın getireceği sonuç bundan başkası olamazdı. Yeni bir ekonomik sistem kurulması gerek. Bu sistem tek kutuplu değil, çok kutuplu bir sistem olmalı. ABD, ekonomik süpergüç statüsünü kaybedecek” dedi. ABD’nin en büyük müttefiki İngiltere’nin Başbakanı Gordon Brown da “Dünya küreselleşme çağının ilk gerçek finansal kriziyle karşı karşıya. IMF ve Dünya Bankası yeniden yapılandırılmalı. Dünya finansal sistemi değişmeli” ifadesini kullandı.

Din adamları bile yaşanan krizden kapitalizmi sorumlu tutuyor. Anglikan Kilisesi, “Karl Marx haklıymış. Kapitalist sistem insanlığı bu hale getirdi” açıklamasını yaptı.

Uzmanlar büyük krizi yorumladı 

Warren Buffett: Ekonomik Pearl Harbor’ı yaşıyoruz

FİNANSAL piyasalarda yaşanan kriz Pearl Harbor saldırısını hatırlatıyor. Yardım paketi senatodan çıkmazsa son hafta yaşananlar, ileride karşımıza çıkacak olan krizin yanında “çerez gibi” gibi kalır. Uçurumun eşiğindeyiz, bir şey yapılmak zorunda. Daha önce yaşananlar konusunda çok kızgın olabilirler ama şimdi bunun hesabını sorma zamanı değil. Bir daha benzer bir hafta yaşamayı Amerikan ekonomisi kaldıramaz.

Joseph Stiglitz: Kurtarma paketi resmen canavarlık

Bu plan sadece kısa vadede sonuç verecek bir çözüm. Uzun vadeye yönelik hiçbir şey getirmiyor. Riskli şirketleri vergi verenlerin kucağına atıyoruz. Özel sektördeki hiç kimse yaptıklarının sonuçlarına katlanmak istemiyor. “Benim hatamın sonucuna vergi verenler katlansın” diyor. Bu canavarlıktır. Şu an yaşadığımız kriz, bizi felaketlere sürükleyen ekonomik modelin ve serbest piyasa ekonomisinin her zaman en doğrusu olduğu yönündeki görüşün de sonudur. Bunun sonucu olarak Amerikan ekonomisi ve Amerikan Hükümeti de dünyadaki tüm kredibilitesini kaybetmiştir.

Kapitalizmin geleceği için savaş veriliyor 

* Financial Times: Kapitalizmin geleceği için savaş veriliyor

WALL Street’te tam bir fırtına yaşanıyor. Finansal sistemi bu duruma getiren zengin New York’lulara hükümetin milyonlarca dolar vermesine ilişkin plan ise tüm Amerika’da öfkeyi giderek büyütüyor. Washington DC’deki birkaç küçük odada kapitalizmin geleceğine ilişkin bir savaş veriliyor. Görüşmelere katılan bir demokrat senatör toplantıları, “Berbat” şeklinde tanımladı. Beyaz Saray sözcüsü ise içeride yaşananların bir öfke yönetimi terapisi gibi olduğunu söyledi. Washington şu an 1980’lerin Beyrut’unu andırıyor. Rekor sayıda değişik siyasi görüş tek bir şehirde kapışıyor.

* Washington Post: Herkes sakin olsun! Kapitalizm evrimleşiyor

BazIlarI 700 milyar dolarlık kurtarma paketinin ekonomik sosyalizm olduğunu söylüyor. Ancak öyle değil. Evet, Amerikan ekonomik sisteminin çöküşün eşiğine gelmesi ve hükümetin bunu kurtarmaya yönelik girişimi gerçekten de kapitalist sistemde bir kilometre taşını simgeliyor. Ancak bu plan ekonomik sistemimizi bir sonraki aşamaya taşıyacak. Kapitalizmden vazgeçmiyoruz. Sadece evrimleşmesini sağlıyoruz. Bir değişimin içindeyiz. Herkes sakin olmalı. Bu yaşananlardan bir ders çıkarmamız gerek. Cebimizdeki paranın artık güvende olmadığı gerçeğini kabul etmemiz gerek. Daha iyi bir finansal demokrasi yaratmamız gerek. Bu kriz Amerikan kapitalizminin çöküşü değildir. Eğer şanslıysak kapitalizmin evrimleşmesinde önemli bir aşamayı geride bırakacağız.

* Forbes: Daha müdahaleci bir rejime ihtiyaç var

DAHA sıkı ve müdahaleci bir ekonomik rejime ihtiyacımız olduğu ortada. Aksi halde ekonominin sistemik bir riske maruz kalacağını görüyoruz. Başka alternatif yok. Wall Street CEO’larnın hiçbir şey yapmadan şirketleri kötüye gitse de ödüllendirilmesine artık izin verilemez. Yeter! Eğer CEO’lar performans gösteremiyorlarsa hiçbir şey almamalılar.

* New York Times: Şimdi kapitalizmi çöpe atmanın zamanı değil

ÖNCE Avrupalı liderler kapitalist sistemi eleştiri bombardımanına tutmaya başladı. Şimdi de din adamları. Hepsinin ortak görüşü aynı. Amerikan kapitalizminin yaşadığımız küresel finans krizinin sebebi olduğunu savunuyorlar. Şimdi kapitalizmi çöpe atmanın zamanı değil.
 
VATAN - 28 Eylül 2008