Son günlerde Alevilikte Hakk’a uğurlamanın nasıl yapılacağı tartışılırken, Şeyh Delil Berhican Ocağı’ndan Fırat Gezici, eskiden Hakk’a uğurlama erkanında ve Gaxan ayında yapılanları PİRHA’ya anlattı.

“HERKESTEN RIZALIK ALINIRDI, SONRA TOPRAĞA KONULURDU”

Gezici, geçmişte Hakka uğurlama erkanında yürütülmesine dair “Eskiden bir köyde meyit(cenaze) olduğu zaman o çevredeki insanlar ne iş yaparsa bırakır cenaze olan eve giderlerdi. O cenaze o evden kaldırılıncaya kadar hiçbir iş yapılmazdı. Cenaze erkekse o çevrenin erkekleri, kadınsa o çevrenin kadınları yıkardı. Bu işlemler için özel kişiler aranmazdı. Yıkanma işlemi sona erdikten sonra kefenlenir, battaniyeye sarılırdı. Yüksek bir yere koyulup rızalık alınırdı, tabut yoktu eskiden. Yolun yarısında durulurdu, cenaze yüksek bir yere koyulurdu. Taşlardan, çeşmelerden, güneşten, ağaçlardan yani onlar için var olan herkesten rızalık alınırdı ve sonra toprağa konulurdu. Şimdi ise cemevlerine götürülüyor ve insanların anlamadığı dilde defnediliyor” dedi.

“GAXAN’DA HERKESİN EŞİT DURUMA GELMESİ AMAÇLANIRDI”

Gaxan’ın eşit yaşamın bir sembolü olduğunu belirten Gezici, şunları dile getirdi:

“İnsanlar evleri gezerlerdi ve nimetleri toplarlardı. Akşamları da cem bağlanırdı, insanlar toplanırdı rızalık alıp verilirdi. Küskünler, dargınlar barıştırılırdı. Kimin neye ihtiyacı varsa ona göre bir paylaşım olurdu. Gaxan’da herkesin eşit duruma gelmesi amaçlanırdı. Özel mülkiyetin olmadığı bir aydı Gaxan ayı. Yeni bir yıla girmenin umuduyla barış ve kardeşliğin umuduyla bir ritüel hazırlanırdı. Şimdi davul, zurna alıp yollara düşüyorlar çıra yok, niyazlarla ortaya gelinip dua verme yok. Eskiden köylerde Gaxan ayında ilk önce çıralar ve niyazlarla beraber mezarlara giderlerdi, daha sonra da evleri gezerlerdi. Akşamları da cem bağlanırdı. Cemde dede toplar oradaki insanları ve ilk önce kendiyle olan rızalığını ister, daha sonra birbirlerinden rızalık alındıktan sonra ceme başlanır. Birbirine dargın olan insanları barıştırırdı.”

Cihan BERK/PİRHA