“Beni Sen Öldür’ ve ‘Maraş Kıyımı’ adlı 2 kıtabı bulunan yazar Aziz Tunç, araştırmacı yazar Mehmet Bayrak’ın yayınlanan son  ‘KÜRT BÂTINÎLİĞİNDE KUTSAL METİNLER’ isimli kitabını konu yapan bir makale yazdı

Aziz Tunç

USTA ARAŞTIRMACI MEHMET BAYRAK‘TAN ZENGİNLEŞTİRICİ YENİ BİR ÇALIŞMA

15 temmuz darbesinden hemen önce, KÜRT

BÂTINİLİĞİNDE KUTSAL METİNLER üst başlığıyla yayınlanmış olan yeni

kitabıyla Mehmet Bayrak, Alevilikle ilgili birçok başlığı

incelemektedir.

Yaşadığımız coğrafyanın her karışı değişik inançların ve halkların

yaşamını anlatan sayısız izler taşımaktadır. Kimi yerde bir direnişin

destanı, kimi yerde bir katliamın kan izleri, kimi yerde bir halk

önderinin isyan çığlıkları, kimi yerde bir ananın yaratma ve

fedakârlık destanı gibi sayısız veri bu toprakların özgünlükleri

olarak hâlen yaşamakta, varlığını sürdürmektedir. Sayısız deyişler,

klam ve stranlar, bir o kadar söylence ve tarihin hafızasına

kaydedilmiş bilgi, bu süreçlerin ifadesi olarak bilinmeyi

araştırılmayı beklemektedir. Asıl olan bunların

varlığını bilmek, bununla övünmek değil, bunları bilince çıkartarak

bunlardan beslenmek ve geleceği bu bilgiler üzerinde, bu bilgiler

ışığında yeniden kurmaktır.

Geleceğin sağlam zeminlerde kurulması için ihtiyacımız olan geçmişin

yaşanmışlıklarını bilmek bütün aktiviteler gibi başıbaşına bir

aktivite, başlıbaşına bir emek gerektirmektedir. İşte, Mehmet Bayrak

bunları yapmaya çalışan üretken bir araştırmacı olarak her geçen gün

sözünü ettiğimiz bu özgünlükleri bulmaya, açığa çıkartmaya çalışmaktadır.

Mehmet Bayrak‘ın incelediği konuların yaşandığı bölge, zengin ve

acılı yaşanmışlıklarla doludur. Malatya, Maraş, Kayseri ve Adıyaman

bölgesi tarihsel geçmişi çok gerilere giden, çok farklı halkların ve

inançların yaşam bulduğu bir bölgedir. Böyle olması, bu bölgeye

gizemli ve derin bir anlam katmaktadir. İnançların ve halkların

geçmiş tarih içindeki serüvenini anlamak için bu bölgenin daha

derinlikli incelemelere konu olması kaçınılmazdır.

Bu konuyla ilgili olarak aslında yapılması gereken sayısız araştırma

konusu bulunmasına rağmen, ne yazık ki böyle araştırmalar yeterince yapılmamış,

yapılamamış, yapılması çeşitli yol ve yöntemlerle engellenmiştir.

Türk tarih yazımı,Türk ve Sünni bir toplum yaratmayı amaçladığı için

bu konuları işleyen hiç bir araştırmaya sıcak bakmamış, tam tersine

bu yönlü bütün girişim ve çabaları bastırmış, engellemiştir. Devlet

daha ileri giderek araştırma konusu olan Kürt Alevi toplumunun

bilincini kontrol altına almaya çalışarak bölge insanının kendisine

değer vermesini,kendi değerlerine sahip çıkmasını zorlaştırmayı esas

alan bir politikayı egemen kılmıştır.

Yıllaryılı devlet zorunun yarattığı bu tahribatlardan dolayı adı

geçen toplum kendi değerlerini yok saymayı, basitleştirmeyi esas

aldı. Hem inanç olarak hem belirtilen bölgenin insanları olarak bu

konularda kendi dışımızda marifet aradı. Onlar için sıradan herhangi bir

yabancının ne dediği kendilerinden bir bilgenin ne dediğinden daha

önemli geldi.

Halbuki o bölge insanlık açısından yaşadığı

çeşitlilikten ve alt üst oluşlardan dolayı, büyük tarihsel ve dinsel

figürlerin yaşadığı alanlardır. Kürt Aleviliğinin oluşumunda etkisi

olan bu tarihsel ve inançsal figürlerin kimler olduğunu ve nasıl bir

sürecin içinde bugünlere taşındığını bilmek, sadece tarihi bilmek

değil, aynı zamanda bugünü bilmek açısından gereklidir.

Bu anlamda bölge halklarından Kürt Alevilerinin, geçmiş tarih

içinde neler yaşadıklarını, nasıl bir oluşum seyri izlediklerini,

bugün yaşadıkları sayısız inanç rituelinin nasıl oluştuğunu, neyi

ifade ettiğini anlamak, bugün aynı inançların hangi durumda olduğunu

görmek ve tanımak açısından hayati önem ifade etmektedir.

Mehmet Bayrak, yayınladığı bu çalışmasıyla Kürt Aleviliğinin

tarihsel ve inançsal kaynaklarını ortaya koymak adına değerli bir

katkı sunmuştur. Kürt Bâtinî inanç kültürünü, Hakikatçı Aleviliğini ve

edebiyatını, Ermeni, Êzidi, Yaresan ve Zerdüşt inançlarınn çeşitli

boyutlarını, bu inançların ve toplumların birbirini etkilemelerini,

benzerlik ve farklılıklarını ve bu toplumların müziklerini, alt

başlığı „manzum lirik ve didaktik eserler“ olan bu kitapta

bulabiliriz.

Bu kapsamda, KÜRT BATINİLİĞİNDE KUTSAL METİNLER kitabında

okuyabileceğimiz çok sayıda tarihsel bilgi ve doküman

bulunmaktadır. Bunların dışında yakın dönem Bâtınî bilgeleri ile çeşitli

sahsiyetlerinin ürettikleri eserler de bu çalışmada bir araya

getirilmiştir. Bu vesileyle belki de bir yerlerde kaybolmakla yüzyüze

kalacak olan birçok değerli deyiş, şiir biraraya getirilerek toplumun

istifadesine sunulmuştur.

Mehmet Bayrak, bu alanda sürdürdüğü calışmalarıyla hem tabu

sayılan konulara değinerek büyük bir bariyerin aşılmasını sağlamıştır

hem de Kürt Aleviliğinin kamuoyu tarafından bilinmesinde önemli bir

rol oynamıştır. Aynı zamanda Mehmet Bayrak, yaptığı bu

araştırmalarla bir Kürt Alevi yerleşimi olan bölgenin bilinir ve

görünür olmasında da önemli bir katkı sağlamıştır.

Bu tür calışmaların otantik toplum yapısının açığa çıkmasında ve

toplumsal dokunun anlaşılmasında büyük bir katkı sağladıkları

bilinmektedir. Kadim yaşanmışlıklardan elde edilen bilgilerle

toplumların yapı taşlarının öğrenilerek toplumsal dokunun bilince

çıkarılmasının önemi gözardı edilemez.

Toplumların yapısal özellikleri, onların dününde, bugününde ve

geleceğinde etkisi olan özelliklerdir. Toplumsal dünyanın anlaşılması ve o

topluma yönelik olarak söylenecek sözün isabetli bir tarzda

söylenebilmesi için bu temel yapısal özelliklerin bilinmesi önemlidir.

İşte, toplumların bu özelliklerini bilmek bu türden yazınlarla bu

türden araştırmalarla mümkündür. Toplumların inançlarının, günlük

yaşamlarının, kültürel özelliklerinin açığa çıkarıldığı bu

araştırmlar, toplumsal dünyaya dair faaliyet yürüten herkesin ihtiyacı

olan bilgilerdir.

Bu bilgilerin açığa çıkarılmasının kolay olduğu sanılmamalıdır.

Her bilgi kırıntısı yoğun bir emeğin karşılığında bizim

yararlanabileceğimiz bir hale gelmektedir. Normalde herkesin çok kolay

bilebildiği bir bilginin bile açıklayıcı olması, ancak o konuda daha

farklı verileri bilmek ve bütün bu bilgileri birlikte

degerlendirmekle mümkün olabilmektedir.

Birçok okuma yapılmadan, birçok ayrıntı yerliyerinde ele alınmadan

herhangi bir yaşanmışlıktan bir önerme yaratmak kolay değildir.

Mehmet Bayrak ortaya koyduğu birçok değerli çalışmasıyla bu

konularda farklı görüş ve düşüncelerin daha kolay konuşulmasını

sağlamıştır. Bu çalışmalar bölgeye ve Kürt Aleviliğine yönelik

araştırmaların daha çok yapılmasına, yapılan bu çalışmaların daha çok

dikkat çekmesine yol açmıştır.

Son olarak Mehmet Bayrak‘ın bu çalışmasının 15 Temmuz darbesinin

mağduru bir çalışma olduğunu da özellikle belirtelim. 15 Temmuz‘dan

önce yayınlanmış olan bu çalışma için planlanmış olan bir dizi

taniıtım etkinliği, darbenin yarattığı baskıcı ve yasakçı ortam

nedeniyle gerçekleştirilememiştir. Böylece darbenin demokrasi ve

özgürlük mücadelesi veren herkesin hayatını etkilemekle kalmadığını,

aynı zamanda yayınlanan kitapların tanıtımını da engelleyerek

kitapları da mağdur ettiğini görmüş, yaşamış oluyoruz.