İki kritik davada bekleyiş. AİHM'in salı günü nüfus cüzdanına 'Alevi' yazdırma ve isimlerde w, q, x gibi karakterleri kullanma talebini karara bağlaması bekleniyor

Bu da AİHM'in 'açılım' mesaisi

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, salı günü Türkiye'deki güncel tartışmaları yakından ilgilendiren iki önemli konuda karar verecek: Nüfus cüzdanlarında din hanesine 'Alevi' yazılabilmesi ve Kürtçe isim kullanılabilmesi

Nüfus cüzdanının din hanesine 'İslam' yerine 'Alevi' yazdırmak isteyen Sinan Işık ve isim hanelerine Kürtçe isimlerini Türkçe alfabesinde olmayan harflerle yazdırmak isteyen 8 Kürt kökenli vatandaş, bu taleplerinin reddedilmesi üzerine Türkiye'yi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) şikayet etmişlerdi. Başvuruları 'kabul edilebilir' bulan AİHM, bunun üzerine açılan davalara ilişkin kararlarını 2 Şubat Salı günü kamuoyuna duyuracak.

ANKA'nın haberine göre 2004 yılında nüfus cüzdanının din hanesine 'İslam' yerine 'Alevi' yazdırmak için müracaat eden Sinan Işık, başvurusunda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin düşünce, vicdan ve din özgürlüğü hakkının ihlal edildiğini iddia etmişti.

W, X İÇİN 8 DAVACI

Kürt kökenli 8 davacı ise, 2003'te isimlerinin yazımını, Türk alfabesinde olmayan harfler içeren Kürtçe isimlerle değiştirme talepleri kabul edilmediği için Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 'özel hayata ve aile hayatına saygı' ve 'ayrımcılığın yasaklanması' maddelerine dayanarak mahkemeye başvurdu.

NASIL YORUMLADILAR?

'En doğrusu din hanesini kaldırmak'

Adalet eski Bakanı Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hikmet Sami Türk, nüfus cüzdanına 'Alevi' yazdırmak isteyen vatandaş ile Türkçe'de yer almayan 'w, q ve x' harflerinin de yer aldığı Kürtçe isimleri kullanmak isteyen Kürt kökenli 8 vatandaşın AİHM'e yaptıkları başvuruyu değerlendirdi. Prof Türk'ün görüşleri şöyle:

'Nüfus cüzdanlarında din hanesinin bulunması, İnsan Hakları Sözleşmesi'nden önce Anayasa'ya aykırılık oluşturmaktadır. Anayasa'nın 24. maddesi, 'hiç kimsenin dini inancını açıklamaya zorlanamayacağını' güvence altına almaktadır. Nüfus cüzdanlarında mezhep belirtilmesi ise daha büyük sıkıntılara sebep olabilir. Çünkü İslam dini, içinde barındırdığı tüm mezhepleri kucaklayan bir dindir. Yapılması gereken en doğru iş nüfus cüzdanlarından din hanesinin kaldırılmasıdır. AİHM, Alevi vatandaşın talebini kabul ederse, bu kararın Türkiye'ye yönelik yaptırımı tazminat olur. Kürt kökenli vatandaşların Türk alfabesinde bulunmayan harflerin de yer aldığı isim talebi ise karşılanamaz. Aksi takdirde, Türk Harflerinin Kabulü'ne ilişkin 1928 tarihli kanuna aykırılık oluşur. Kaldı ki, Türk alfabesindeki mevcut harfler kullanılarak tüm sesler ifade edilmektedir.'

'Karar bağlayıcı'

Eskİ AİHM Yargıcı Rıza Türmen: Sonucu ne çıkacak bilemiyoruz. Eğer olumlu karar verilirse Türkiye mevzuatını bu karara uydurmak zorunda. Çünkü karar bağlayıcı. Kararın gereğini yapmak zorunda. Başvuru kabul edilirse, isteyenin 'din' hanesine Alevi yazılıp, Kürtçe harfler kullanılacak. Başvuru reddedilirse, bugünkü uygulama devam eder. Türkiye'ye ilişkin davalar 2. Daire'ye geliyor. Orada müzakere ediliyor. Sonra oylamaya geçiliyor. 7 yargıç oy veriyor. Çoğunlukla kararlar alınıyor.

KARAR LEHTE ÇIKAR

Alevi-Bektaşi Federasyonu Başkanı Ali Balkız: Nüfus cüzdanında benim dinimin ne olduğundan kime ne fayda var? Mezhebimin ne olduğundan, bunun nüfus cüzdanında bulunuyor ve biliniyor olmasından kime ne fayda var? Bu şudur; ana kimlik bilgileri devlet için yeterli ve gereklidir. Ben, din hanesinin hiç olmamasını istiyorum. Alevilik bile yazılmasın. Bence bu karar başvuruların lehinde çıkacak.

TÜRKİYE MAHKUM OLACAK

Alevi Kültür Derneği Başkanı Tekin Özdil: Türkiye'de gerek kimlikteki din hanesiyle ilgili olsun gerek zorunlu din dersiyle olsun ya da genel inançlarla ilgili olsun, AİHM tarafından daha önce mahkum edilmişti.Nüfus cüzdanında din hanesiyle ilgili başvuruda da büyük ihtimalle Türkiye'yi mahkum edecektir.

MEZHEBE HAYIR, HARFLERE EVET

AKP Diyarbakır Milletvekili Abdurrahman Kurt: Mezheplerin nüfus cüzdanına girmesini doğru bulmuyorum. Harflerle ilgili nüfus idaresinin kararına karşı açılan dava konusuna gelince, yasal düzenlemeler yapılırsa neden olmasın ki? Harflerin yasağına ben şahsen sıcak bakmıyorum. Harflerin kullanılmasının yasaklanmasına karşıyım. Bu yasağın kalkmasını istiyorum.

ALEVİLİK DİN DEĞİL

AKP Batman Milletvekili Mehmet Emin Ekmen: AİHM'in kararlarının Türkiye için bağlayıcılığı bulunmaktadır. Bunlar demokratik haklara ilişkin taleplerdir. AİHM'in kararını merakla bekliyoruz. Aleviliğin bir din olarak kabulü Alevilik inancı açısından da tartışmalı. Alevilik bana göre de din değil dinin bir yorumudur. Harfler açısından da zaten günlük kullanımda da, TRT Şeş'in kullanımında da fiili olarak yasaklar bitmiş durumdadır. Bu kararla birlikte belki yasal zemin belki yeniden gündeme gelebilir.

Ali Ekber ERTÜRK/ANKARA - 31 OCAK 2010