28 OCAK 1921... MUSTAFA SUPHİ'LER TRABZON AÇIKLARINDA KATLEDİLDİ: 28 Kânunisani'yi unutma!

Tarih 28 Ocak 1921... Gece yarısı, Trabzon'dan Bakü'ye doğru yola çıkan Mustafa Suphi ve on dört yoldaşı, Trabzonlu Kahya Yahya'nın çetesi tarafından Karadeniz'de katledilir

Tarih 28 Ocak 1921... Gece yarısı, Trabzon'dan Bakü'ye doğru yola çıkan Mustafa Suphi ve on dört yoldaşı, Trabzonlu Kahya Yahya'nın çetesi tarafından Karadeniz'de kadedilir. Nâzım Hikmet, "Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim" adlı romanında o geceyi şu satırlarla anlatır: "Karadeniz sağa, sola, ileriye bomboş uzanıp gidiyor alabildiğine. Ne bir vapur dumanı, ne bir yelken. - Burada hepsini, Değirmendere'de, geceleyin bir motora bindirmişler. Ocak ayının 28'inde oluyor bu iş. Burada bir Yahya Kâhya var, kayıkçılar kahyası, it mi, it. Topal Osman'ın adamı. Suphi'lerin motoru az açıldıktan sonra, Yahya Kâhya adamlarını başka bir motora yüklüyor. Bunlar Sürmene açıklarında rampa ediyor öteki motora. Suphi'ler 15 kişiydi diyorlar. Suphi karısını da getirmiş. Karı Rus. Boğuşma iki saat kadar sürmüş, diyorlar. Bir aralık Suphi bir tüfek geçiriyor eline. Tam ateş edecek, Trabzon'un itlerinden Faik adında bir hergele, arkadan, ensesinden, tabancayla vuruyor Suphi'yi. Ötekileri de bıçaklayıp, boğup, ayaklarına taş, demir bağlayıp denize atıyorlar. Rus kadınını Trabzon'a getirmişler. Güzel kadınmış. Yahya'nın evinde hapis. Burda, bu iş üstüne, bir şeyler olacak diye korkuyorlar hala Ankara'da. - Trabzon'da bizden kimse var mı? - Bilmem. Ayın-Pe (Askeri Polis) tetikte. Karadeniz hep öyle bomboş, apaydınlık yayılıp gidiyor..." [1]

Türkiye Komünist Partisi (TKP)'nin ilk genel başkanı Mustafa Suphi ve partinin lider kadrosunda yer alan on dört komünist Kahya Yahya'nın adamlarından Faik Reis ve şürekası tarafından Sürmene açıklarında öldürülür. 3 Temmuz 1922'de Kahya Yahya "faili meçhul" bir cinayete kurban gider. Olayı araştıran Trabzon Mebusu Ali Şükrü bey, cinayetin Atatürk'e yakınlığı ile bilinen Topal Osman Ağa'nın (Muhafız Birliği Komutanı) adamları tarafından işlendiğini ileri sürer. Ali Şükrü Bey, 27 Mart 1923'te Atatürk'e ters davrandığı gerekçesiyle Topal Osman tarafından öldürülür. 2 Nisan 1923 tarihinde Topal Osman, tutuklamaya gelen askerler tarafından çatışmada "ölü ele geçirilir" ve TBMM'nin kararı ile Meclis kapısına asılır.

Mustafa Suphi ve yoldaşlarının cinayetinin bütün aktörleri birer birer öldürülmüş, belgeler yok edilmiştir. Geriye anılarda yazılanlar, birkaç şifreli telgraftan başka bir şey kalmamıştır. Mustafa Suphi ve on dört yoldaşının katlinden sonra Ankara, Suphi'lerin akıbetini soran Sovyetler Birliği'ne olayın bir "deniz kazası" olduğunu açıklayacak, Sovyetler Birliği de Türkiye ile olan ilişkilerini bozmama adına olaya sessiz kalarak, "Sovyet anavatan"ın çıkarları için Mustafa'lardan Suphi olanı değil, Kemal olanı tercih edecektir...

İşte size tarihten bir çete hikayesi daha. Ne çok çeteci yetiştirmiş bu topraklar, okudukça, yaşadıkça bir kere daha şaşırıyor insan!.. [1] Nazım Hikmet, Yaşamak Güzel Şey Bekardeşim, Habora Yayınevi, 1976.

28 Kânunisani
-1921 Kânunusani 28
- Karadeniz
- Burjuvazi -Biz
- On beş kasap çengelinde sallanan
On beş kesik baş
- On beş arkadaş
- Yoldaş Bunların sen isimlerini aklında tutma fakat
28 Kânunisani'yi unutma! Nâzım Hikmet, Moskova 1923

FEZA KURKÇUOGLU

<!--

var prefix = 'ma' + 'il' + 'to';

var path = 'hr' + 'ef' + '=';

var addy63215 = 'fezakurkcuoglu' + '@';

addy63215 = addy63215 + 'birgun' + '.' + 'net';

var addy_text63215 = 'fezakurkcuoglu' + '@' + 'birgun' + '.' + 'net';

( '' );

63215 );

( '' );

//-->n

<!--

( '' );

//-->

<!--

( '' );

//-->

BİRGÜN - 27 Ocak 2008